سکینه واثقی
مجید افیونی
حسین شریعتمداری
مصطفی مبلی

افزودن لجن فاضلاب به مقدار زیاد به خاک باعث انباشته شدن عناصر سمی در خاک می شود. هدف این پژوهش گلخانه ای بررسی تاثیر لجن فاضلاب بر قابلیت جذب عناصر کم مصرف و فلزات سنگین در خاک های با pH متفاوت بود. این پژوهش به صورت آزمایش فاکتوریل در چارچوب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل لجن فاضلاب در مقادیر صفر، ۵۰، ۱۰۰ و ۲۰۰ تن در هکتار، و خاک، شامل خاک های رشت (۸/۶= pH) ، لنگرود (۸/۴= pH)، لاهیجان (۷/۵= pH) و اصفهان (۹/۷= pH) بود که زیر کشت گیاه ذرت (Zea mayz) قرار گرفتند. لجن فاضلاب باعث افزایش معنی دار مقدار قابل استخراج (به روش DTPA) آهن، روی، مس، سرب، کادمیم و نیکل در هر چهار خاک شد. این افزایش متناسب با افزایش مقدار لجن بود. مقدار عناصر فوق در خاک لنگرود به دلیل اسیدی بودن بیشترین، و در خاک اصفهان به دلیل قلیایی بودن کمترین بود. افزودن لجن فاضلاب به خاک باعث افزایش رشد گیاه و نیز افزایش مقدار جذب فلزات در اندام هوایی ذرت گردید، که متناسب با کاهش pH خاک بود. با توجه به این که استفاده از لجن فاضلاب به عنوان کود آلی در خاک، به ویژه خاک های اسیدی، ممکن است باعث افزایش قابلیت جذب فلزات سنگین حتی تا حد سمیت گردد، بنابراین مقدار افزودن لجن فاضلاب به خاک باید بر اساس مقدار افزایش میزان قابل جذب این فلزات در خاک ارزیابی گردد.

Sewage sludge, Heavy metals, Micronutrients, Acid soil, Calcareous soil, Corn., لجن فاضلاب، فلزات سنگین، عناصر کم مصرف، خاک اسیدی، خاک آهکی، ذرت