سید حسین صفایی - استاد دانشگاه تهران
نعمت اله الفت - استادیار دانشگاه مفید

در حقوق قراردادها، بخصوص در عرصه حقوق تجارت و تجارت بین الملل، مهم ترین مساله، اجرای به موقع تعهدات قراردادی است، لذا مهم ترین دغدغه تجار و قانونگذاران هم، خلف وعده تجار است. از این روست که قواعد زیادی، در زمینه نقض قرارداد وضع شده است. تخلف یک تاجر و نقض عهد او سبب می شود که سلسله ای از تجار که به واسطه معاملات تجاری به هم پیوند خورده اند، نتوانند به عهد خود وفا کنند و در نتیجه، نظم عمومی اقتصادی جامعه بر هم می خورد. بر این اساس، در بسیاری از نظام های حقوقی سازوکار نظریه اجرای اجباری عین تعهد مقررشده است. به نظر می رسد، گر چه اجرای عین تعهد بعد از نقض آن، در پاره ای از موارد وفای به عقد است، ولی این تفسیر از اصل لزوم وفای به عقد چندان صحیح نیست، افزون برآن امروز نظریه اجرای اجباری عین تعهد کارآیی لازم را ندارد. بنابراین باید این اصل به « لزوم برآوردن انتظارات معقول و متعارف حین عقد» تفسیر شود و مختار بودن متعهد در انتخاب حق فسخ، اخذ خسارت و اجرای اجباری، جایگزین اجرای اجباری عین تعهد شود.

اصل لزوم, نقض قرارداد, اجرای اجباری عین تعهد, برآوردن انتظارات معقول و متعارف