رویا بهرامی نصب - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ارومیه
حسین پیرخراطی - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ارومیه
علی رضا عباس فام - کارشناس ارشد سازمان آب منطقه ای آذربایجان غربی، ارومیه
زهرا شیخی آلمان آباد - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ارومیه

دشت کهریز در استان آذربایجان غربی و در امتداد دریاچه­ی ارومیه واقع شده و جزء از حوضه­ی آبریز دریاچه است. با توجه به نزدیکی این دشت به دریاچه­ و تغییرات سطح آب زیرزمینی در این منطقه، این پژوهش به منظور بررسی کیفیت آب زیرزمینی از نتایج ۱۲ ایستگاه نمونه­برداری در طی سه دوره­ی آبی ۸۹-۸۸، ۹۲-۹۱ و  ۹۵-۹۴ دوره­ی خشک (شهریور ماه) به صورت مقایسه­ای استفاده شد. نتایج مطالعات نشان داد تیپ آب در دوره­ی اول سدیک- منیزیک- کلراته بوده و به تیپ کلسیک-کربناته-کلراته تغییر نموده است که نشان از اثر متقابل- آب سنگ در منطقه است. کیفیت آب زیرزمینی برای آشامیدن و کشاورزی نشان داد که در هر سه دوره­ی مذکور بخش شمالی و مناطق منتهی به دریاچه­ی ارومیه به دلیل بالا بودن شوری و مقدار سدیم از کیفیت مطلوبی برخودار نبوده و دارای محدودیت استفاده می­باشند. جهت جریان آب زیرزمینی در منطقه از سمت غرب به سمت دریاچه ارومیه بوده و به همین منوال مقدار هدایت الکتریکی و همگام با آن کل جامدات محلول نیز از سمت غرب به سمت دریاچه افزایش نشان می­دهد. بیش­ترین میزان همبستگی بین پارامترهای هدایت الکتریکی و کل جامدات محلول مشاهده شد (۹/۰p) و هم­چنین یون­ها همبستگی بالایی نشان داده و دارای منشا مشترکی می­باشند. بررسی شاخص­های درصد سدیم، نسبت جذب سدیم، نفوذپذیری، خطر منیزیم و نسبت کیلی نشان دهنده­ی محدودیت کم تا متوسط در استفاده از آب زیرزمینی در سامانه­های آبیاری می­باشند. از عوامل کنترل کننده­ی کیفیت آب زیرزمینی براساس نسبت­های ژئوشیمیایی اثر انحلال کانی­های تبخیری، تبخیر وسیع، احتمال نفوذ آب شور می­باشد. از نظر هدایت الکتریکی ۲۵% نمونه­ها در وضعیت نامطلوبی قرار گرفته­ و برای مناطق شمالی شامل اراضی گل­تپه و اراضی جمال­آباد، قوشچی و قولنجی محدودیت بالا تا متوسط را نشان می­دهد. بنابراین بکار گرفتن روش­های مختلف مانند آبشویی و اصلاح الگوی کشت مورد نیاز می­باشد.

کهریز, کیفیت آب زیرزمینی, دریاچه ارومیه, کشاورزی