رحیم ناصری - گروه تکنولوژی تولیدات گیاهی، آموزشکده فنی مهندسی و کشاورزی دهلران، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
امیر میرزایی - بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان ایلام، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایلام، ایران
عباس سلیمانی فرد - گروه علوم کشاورزی، دانشگاه پیام نور، صندوق پستی۳۶۹۷-۱۹۳۹۵ تهران، ایران

به منظور بررسی تاثیر باکتری­های افزاینده رشد گیاه روی خصوصیات فیزیولوژیک ارقام جدید گندم دیم، آزمایشی مزرعه­ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­­های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی چرداول در سال زراعی ۹۹-۱۳۹۸ اجرا شد. تیمار­های آزمایشی شامل ارقام مختلف گندم (سرداری، کریم، کوهدشت و ریژاو) و تیمار منابع مختلف کودی شامل: شاهد (عدم مصرف هیچ منبع کودی)، ۵۰ درصد کود شیمیایی نیتروژن، باکتری آزوسپریلیوم+۵۰ درصد کود شیمیایی نیتروژن، باکتری ازتوباکتر+۵۰ درصد کود شیمیایی نیتروژن، باکتری آزوسپریلیوم+ ازتوباکتر+۵۰ درصد کود شیمیایی نیتروژن، ۱۰۰ درصد کود شیمیایی نیتروژن بودند. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که اثر برهمکنش رقم×منابع کودی بر فعالیت برخی آنزیم­های آنتی­اکسیدان و خصوصیات فیزیولوژیکی تاثیر معنی دار داشت. رقم ریژاو×باکتری آزوسپریلیوم+ ازتوباکتر+۵۰ درصد کود شیمیایی نیتروژن موجب افزایش فعالیت­های آسکوربات­پراکسیداز ، گلوتاتیون­پراکسیداز کاتالاز ، پراکسیداز، سوپر اکسید­دسموتاز ، کاروتنوئیدها ،کلروفیلa ، کلروفیل b ، محتوای آب نسبی ، موجب کاهش میزان مالون­دی­آلدئید و پراکسید­هیدروژن گردید و رقم سرداری در شاهد (عدم مصرف کود زیستی و شیمیایی نیتروژن) دارای کمترین میزان فعالیت­های آسکوربات­پراکسیداز، پراکسیداز، سوپر اکسید­دسموتاز و رنگیزه­های فتوسنتزی بود. بنابراین با توجه به نتایج بدست آمده نشان داده شد که گندم رقم ریژاو×باکتری آزوسپریلیوم+ازتوباکتر+۵۰ درصد کود شیمیایی نیتروژن به دلیل بالا­بودن خصوصیات فیزیولوژیکی و در نهایت افزایش رشد گیاه در شرایط دیم می­تواند توصیه گردد. 

پراکسید هیدروژن, پرولین, رنگیزه های فتوسنتزی, سوپر اکسید دسموتاز, گلوتاتیون سنتتاز