فریبا رمضانی ویشکی - ۱استادیار، گروه زیست شناسی، سازمان آموزش و پرورش شهر تهران، آموزش و پرورش منطقه ۸، تهران
احمد مجد - ۲استاد، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال
طاهر نژاد ستاری - ۳دانشیار، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران
صدیقه اربابیان - ۴دانشیار، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال

گیاهان تنش های محیطی را شناسایی و به آن پاسخ می دهند. امواج الکترومغناطیسی یکی از فاکتورهای تنش زای  موثر بر گیاهان است. در این پژوهش، به منظور بررسی اثر میدان الکترومغناطیسی بر جوانه زنی بذرها و رشد دانه رست های مرزه، ظرف های پتری حاوی بذرهایی که به مدت ۵ ساعت در آب خیسانده شده بودند همراه آب به طور افقی روی صفحه بین دو سیم پیچ کروی دستگاه مولد الکترومغناطیس قرار داده شد و با اتصال دستگاه به برق به مدت دو ساعت  تحت پرتودهی امواج با شدت یک میلی تسلا قرار گرفتند. بذرهای شاهد در شرایط کاملا یکسان با نمونه های تحت تیمار قرار گرفتند، جز اینکه تحت اثر امواج الکترومغناطیس قرار داده نشدند. تعدادی از بذرها برای بررسی سرعت جوانه زنی در پتری نگهداری و تعدادی نیز پس از تیمار به خاک گلدان منتقل شدند. طبق نتایج بدست آمده سرعت جوانه زنی در نمونه های تحت تیمار نسبت به شاهد افزایش معنی داری نشان داد. ادامه مطالعه بر روی دانه رست های ۳۰ روزه انجام شد. طول ساقه، سطح برگی، وزن تر و خشک در نمونه تحت تیمار نسبت به شاهد کاهش معنی داری یافت. در بررسی های تشریحی، میانگین اندازه قطر ساقه و قطر متازایلم در آن در نمونه های تحت تیمار نسبت به شاهد افزایش معنی داری داشت. آنالیز شیمیایی بیانگر کاهش معنی دار میزان کلروفیل a و b در نمونه تحت تیمار نسبت به شاهد بود. میزان کاروتنوئید، ترکیبات آنتی اکسیدانی از جمله، ترکیبات فنلی، فلاوونوئیدی و میزان پرولین در نمونه تحت تیمار نسبت به شاهد، افزایش نشان داد که این افزایش معنی دار بود.

امواج الکترومغناطیس, جوانه زنی, رنگیزه های فتوسنتزی, ترکیبات آنتی اکسیدانی, مرزه بختیاری