مجید شریفی تهرانی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران
اشکان کاظمی - گروه زیست شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیضا، بیضا، ایران
لیلا شبانی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

روابط فنتیک میان ۳۵ نمونه جمعیتی جمع آوری شده از جمعیت های طبیعی دو واریته از گونه Glycyrrhiza glabra در ناحیه زاگرس مرکزی ایران مورد مطالعه قرار گرفته است. ۲۱ صفت ریخت شناسی کمی روی ۲۷ نمونه جمعیتی اندازه گیری شد و آنالیزهای مختصات اصلی، خوشه بندی، K-means و MDS روی داده های ریخت شناسی صورت گرفت. محتوای فلاونوئیدی ۲۴ نمونه جمعیتی استخراج و با روش کروماتوگرافی لایه نازک خالص سازی و بررسی در سطح تعیین اسکلت و کلاس فلاونوئیدی صورت گرفت. محتوای گلیسیریزین ریزوم ها با استفاده از روش پردازش تصویر در ۲۴ نمونه به صورت کمی اندازه گیری شد. نتایج آنالیزهای چند متغیره روی داده های ریخت شناسی و داده های پروفایل لکه های فلاونوئیدی نشان داد که می توان نمونه های جمعیتی مطالعه شده را بر اساس موقعیت جغرافیایی محل جمع آوری نمونه ها به دو گروه عمده تقسیم نمود. اندازه سطح بذر، متغیرترین صفت ریخت شناسی کمی بر اساس مقادیر CV تشخیص داده شد و عرض نیام در عریض ترین بخش، کمترین تغییرات را نشان داد. نمونه های هر دو واریته، فلاونوئیدهای متنوعی را از کلاس های فلاون و فلاونول تولید کرده بودند. در مجموع، تعداد ۷ ترکیب فلاونوئیدی مختلف با Rfهای متمایز از دو واریته بدست آمد. نتایج، سطوح متوسطی از تنوع میان نمونه های مورد مطالعه را نشان داد. نتایج این مطالعه، جداسازی دو واریته در منابع موجود بر اساس یک تک صفت کیفی را تایید می کند. ریزوم های هر دو واریته، مقادیر مشابهی از گلیسیریزین و انواع مشابهی از فلاونوئیدها را در پروفایل کرواتوگرام های لایه نازک ارایه نمودند که اهمیت و کاربرد یکسان ریزوم های هردو واریته را از نظر کاربرد به عنوان دارویی گیاهی در طب سنتی نشان می دهد.

واژه های کلیدی: ایران, زاگرس, شیرین بیان, فلاونوئید, گلیسیریزین, ریخت شناسی