فاطمه ابیوردی - کارشناس ارشد گروه زیست شناسی، دانشگاه الزهراء، تهران
مریم کشاورزی - استادیار گروه زیست شناسی، دانشگاه الزهراء، تهران
مصطفی اسدی - استاد پژوهشی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، تهران
مهوش سیفعلی - مربی گروه زیست شناسی، دانشگاه الزهراء، تهران

جنس Aeluropus از غلات چند ساله ریزوم دار، با ۵ گونه در جهان، تنها جنس از قبیله Aeluropodeae است. به علت وجود گونه های دو رگه و زیر گونه های احتمالی که تاکنون صفات مشخصی برای آنها ارائه نشده است، شناسایی گونه های Aeluropus دارای مشکلات فراوانی است. در این پژوهش ۲۳ واحد جمعیتی از گونه های مختلف Aeluropus در ایران از نظر ساختار ریختی با استفاده از ۲۶ صفت کمی و ۲۲ صفت کیفی بررسی شده اند. با بررسی صفات ریخت شناسی، جمعیت هایی که فرم های حد واسط دو گونه A. littoralis و A. lagopoides را نشان می دادند، مشخص گردیدند. بررسی های آماری چند متغیره شامل تجزیه خوشه ای و رسته بندی بر روی صفات ریختی با استفاده از نرم افزار SPSS Ver ۹.۱ انجام شد. با استفاده از صفات کمی و کیفی ریخت شناختی میزان نزدیکی گونه ها نسبت به یکدیگر مشخص گردید. نتایج تجزیه و تحلیل های آماری وجود ۴ گونه مجزا از Aeluropus و نیز جمعیت های حد واسط (از دو گونه A. littoralis و A. lagopoides) را در ایران تایید می کنند. با استفاده از نتایج حاصل از مطالعات ریختی و صفات افتراقی به دست آمده، کلید شناسایی جدیدی برای گونه های این جنس در ایران تهیه گردید.

Aeluropus, ایران, تجزیه خوشه ای, تنوع ریختی, کلید شناسایی