مهدی دستا - گروه روان شناسی تربیتی و تحولی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه شهیدبهشتی، تهران، ایران
امید شکری - استادیار روانشناسی تربیتی، گروه روانشناسی تربیتی تحولی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
شهلا پاکدامن - گروه روان شناسی تربیتی و تحولی ، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه شهیدبهشتی ، تهران، ایران
جلیل فتح آبادی - گروه روان شناسی تربیتی و تحولی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

این پژوهش با هدف بررسی مفهوم خرد و مولفه های آن با تاکید بر نقش عوامل قومیت، جنسیت، سن و تحصیلات بر پایه دو رویکرد کیفی و کمی انجام شد. قلمرو پژوهش شامل افراد بالای ۲۰ سال ایرانی بود. با توجه به اینکه در هر قوم باید داده ها به اشباع می رسیدند، ۳۲۸ شرکت کننده (۱۳۴ زن و ۱۹۴ مرد) از گروههای قومی مختلف شامل ترک، کرد، لر، عرب، بلوچ، ترکمن و فارس به کمک روش نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند و به پرسش نامه باز پاسخ محقق ساخته پاسخ دادند. نتایج نشان دادند در جامعه ایرانی بعد عقلانی، اخلاقی، مدنی، عملکردی و معنوی ابعاد اصلی سازه خرد را تشکیل می دهند. همچنین یافته ها نشان دادند عوامل قومیت و تحصیلات، برخلاف جنسیت و سن، با فهم افراد از خرد ارتباط دارند. اقوام در تاکید بر ابعاد مدنی و معنوی خرد متفاوت بودند؛ به نحوی که اقوام کرد و ترک بر بعد مدنی و اقوام لر و عرب بر بعد معنوی نسبت به دیگر اقوام تاکید بیشتری داشتند. همچنین، شرکت کنندگان با تحصیلات بالا بر ابعاد عقلانی، عملکردی و مدنی و افراد با تحصیلات پایین بر ابعاد اخلاقی و معنوی تاکید بیشتری داشتند. به طور کلی، نتایج این پژوهش نشان دادند خرد مفهومی پیچیده و چندوجهی است که درک کامل جمیع مولفه های شکل دهنده آن به راحتی ممکن نیست و نیز در فرهنگ های غیر غربی و به ویژه ایران و اقوام ایرانی، تلاش برای بررسی فهم افراد از خرد، وجوهی از این سازه مانند معنویت و دینداری را آشکار کرد که کمتر به آنها توجه شده است.

خرد, قومیت, جنسیت, تحصیلات و سن