مهناز بابایی - کارشناس ارشد سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشگاه آزاد اسلامی یزد
سید زین العابدین حسینی - استادیار، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد
علی اکبر نظری سامانی - دانشیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
سید علی المدرسی - استادیار، گروه سنجش از دور و GIS، دانشگاه آزاد اسلامی یزد

فرسایش خاک و تولید رسوب امروزه به یکی از معضلات مهم طبیعی تبدیل شده است. در گام نخست مبارزه با این معضل باید به ارزیابی کمی فرسایش خاک و تولید رسوب پرداخت. در این رابطه مدل ها و روش های مختلفی ارائه شده است. آنچه مسلم است، قبل از هرچیز باید قابلیت این مدل ها مورد راست آزمایی قرار گیرند. بدین منظور از معادله جهانی تلفات خاک تجدید نظر شده سه بعدی در قالب ابزار سامانه اطلاعات جغرافیایی در حوزه آبخیز کن سولقان استفاده شد. عامل فرسایندگی، با استفاده از اطلاعات بارش و با تکنیک درون یابی IDW پهنه بندی شد. مقادیر فرسایش پذیری خاک با استفاده از اطلاعات نمونه برداری خاک در قالب نقشه واحدهای قابلیت اراضی محاسبه شد. تخمین عامل پوشش زمین با استفاده از شاخص تفکیک نرمال شده گیاهی NDVI انجام شد. عامل پستی و بلندی نیز با استفاده از مدل رقومی ارتفاع محاسبه شد. پهنه بندی عامل عملیات حفاظتی نیز با استفاده از نقشه شیب منطقه به درصد صورت گرفت. با ترکیب این عوامل بر اساس مدل، مقدار میانگین سالانه فرسایش ۲۰.۲۲ تن در هکتار در سال به دست آمد. برای محاسبه بار رسوب از روش های محاسبه SDR استفاده شد که بر این اساس متوسط سالیانه رسوب در هر یک از روش ها بسیار بیشتر از رسوب ویژه حوضه در ایستگاه سولقان بود. رسوب ویژه حوضه محاسبه شده با استفاده از آمار ایستگاه هیدرومتری سولقان (۱.۸۲ تن در هکتار در سال) بود. این پژوهش همچنین نشان داد، عامل LS با ضریب همبستگی ۰.۶۸ درصد بیشترین تاثیر را در برآورد فرسایش سالیانه خاک داشته است. نتایج حاصل از این تحقیق در زمینه کاربرد مدل در این منطقه دلالت بر این داشت که مدل، میزان فرسایش حوضه را بسیار بیشتر از حد انتظار تخمین زده است. این تحقیق کارایی مدل RUSLE ۳D را در بررسی وضعیت فرسایش حوزه آبخیز کن سولقان مناسب نمی داند.

رسوب, سامانه اطلاعات جغرافیایی, سنجش از دور, سولقان, IDW