اکرم سیفی - استادیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه ولیعصر (عج)، رفسنجان، ایران
سید مجید میرلطیفی - دانشیار گروه آبیاری و زهکشی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
حسین دهقانی سانیج - دانشیار پژوهشی، موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

در دهه­های اخیر، پیش­بینی تغییرات رطوبت خاک و شوری آن به منظور مدیریت آبیاری در اراضی تحت کشت و در مناطق با محدودیت­های روزافزون در دستیابی به منابع آب، امری ضروری می­باشد. مدل SALTMED ۲۰۱۳ یکی از محدود مدل­های گیاهی دردسترس است که با درنظر گرفتن سامانه­های مختلف آبیاری، انواع خاک و لایه­بندی آن و انواع گیاهان رویکرد جامعی نسبت به مدیریت آب، خاک و محصول در مزرعه دارد. مبنای فیزیکی این مدل بر اساس معادلات انتقال آب و املاح، تبخیر-تعرق و جذب آب است. در این تحقیق از مدل SALTMED ۲۰۱۳ برای واسنجی و اعتباریابی دینامیک و نیم­رخ­های رطوبتی و شوری در خاک سیلت لومی باغ پسته واقع در اقلیم خشک و بیابانی استان کرمان (شهرستان سیرجان) استفاده شد. درختان پسته با سامانه آبیاری قطره­ای زیرسطحی (SDI) آبیاری شدند و شوری آب آبیاری ۵/۲ دسی­سیمنز بر متر بود. آبیاری هر سه روز یک­بار و بر اساس اندازه­گیری­های رطوبت خاک با استفاده از TDR انجام شد. شبیه­سازی تغییرات رطوبت و شوری نیم­رخ خاک در فواصل ۱۰، ۴۰، ۶۰ و ۹۰ سانتی­متری از قطره­چکان و فواصل ۲۰، ۴۰، ۶۰، ۸۰ و ۱۰۰ سانتی­متری از سطح خاک انجام شد. طبق نتایج مدل قادر به پیش­بینی روند مشاهده­ای رطوبت در فواصل نزدیک به قطره­چکان بود اما در فواصل دورتر، اندکی بیش­برآورد صورت گرفت. نتایج واسنجی و اعتبارسنجی مدل برای بخش املاح، بیانگر کارآیی مطلوب آن در پیش­بینی توزیع دینامیکی و مکانی شوری در سیستم SDI است. بنابراین می­توان از مدل SALTMED به عنوان ابزاری مفید برای مدیریت آب، خاک و گیاه استفاده کرد.

آبیاری قطره ای زیرسطحی, باغ پسته, مدل SALTMED, نیم رخ رطوبتی خاک, نیم رخ شوری خاک