نجات محمدی فر - دانشجوی دکتری گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان، ایران
امیرمسعود شهرام نیا - استادیار ، گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان، ایران
حسین مسعودنیا - دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان، ایران
عباس حاتمی - گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان، ایران

به دنبال رشد شهرنشینی، مفاهیم جدیدی مانند شهروندی و حقوق شهروندی وارد گفتمان سیاسی کشورها شده و حقوق و تکالیفی را متوجه جامعه و دولت کرده است. وجه تمایز انسان پیشامدرن به عنوان یک فرد «مکلف» از انسان پسامدرن به عنوان یک فرد «محق» است. در این میان، میزان استیفای حقوق شهروندی،  مشارکت سیاسی را به لحاظ کمی و کیفی می تواند تحت تاثیر قرار دهد. بر اساس این، هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی رابطه میان استیفای حقوق شهروندی با نوع مشارکت سیاسی است. پژوهش حاضر، توصیفی ـ پیمایشی و مبتنی بر تکمیل پرسشنامه است. داده های پژوهش از مناطق مختلف شهر اصفهان به دست آمده و سپس با تکمیل ۳۸۵ پرسشنامه با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شده است. بر اساس یافته های مطالعه حاضر، بین حقوق شهروندی (۰۱۲/۰=r) با مشارکت سیاسی محدود، ارتباط معناداری وجود نداشت. این مقدار برای ابعاد حقوق شهروندی یعنی حقوق مدنی برابر (۱۱/۰=r)، حقوق اجتماعی، (۱۶/۰=r) و حقوق سیاسی برابر (۱۰/۰=r) است. همچنین بین حقوق شهروندی (۱۳۵/۰=r) با مشارکت سیاسی تبعی، رابطه ای معنادار وجود داشت. این مقدار برای ابعاد حقوق شهروندی یعنی حقوق مدنی برابر با (۳۸/۰=r)، حقوق اجتماعی (۳۵/۰=r) و حقوق سیاسی برابر با (۳۸/۰=r) است. درنهایت بین حقوق شهروندی (۸۱/۰=r) با مشارکت سیاسی فعال، رابطه ای معنادار وجود داشت و این مقدار برای ابعاد حقوق شهروندی یعنی حقوق مدنی برابر با (۱۱/۰=r)، حقوق اجتماعی (۱۳/۰=r) و حقوق سیاسی برابر با (۳۳/۰=r) است. به طور کلی می توان گفت با توجه به رویه مذهبی و ارزشی نظام سیاسی جامعه ایران و نقش نهاد مذهبی در آن به خصوص بعد از انقلاب اسلامی، از یکسو بخش هایی از افراد جامعه به مشارکت سیاسی تبعی روی آوردندو از سوی دیگر با توجه به رشد آگاهی سیاسی، گروه هایی از افراد جامعه، مشارکت سیاسی فعال داشته اند.

حقوق مدنی, حقوق سیاسی, حقوق اجتماعی, مشارکت سیاسی