افسانه قاسمی - دانشجوی دکتری بررسی مسائل اجتماعی دانشگاه الزهرا تهران

بدن، تنها هستی زیست­شناختی و روانی نیست؛ بلکه پدیده­ای است که به صورت اجتماعی برساخت می­شود؛ بنابراین، امروزه با شکل­گیری جامعه مصرفی، گسترش رسانه­ها و بازتابی شدن هویت، افراد به ساخت بدن خود مبادرت می­کنند. هدف پژوهش، مطالعه ادراک زنان از تصور بدنی است و روش پژوهش، کیفی و از نوع نظریه­پردازی داده­محور است. تکنیک گردآوری داده­ها، مصاحبه عمیق نیمه­ساخت­یافته بود و با ۱۸ نفر از زنان جوان شهر تهران صورت گرفت که تجربه جراحی زیبایی داشتند. نمونه­ها براساس نمونه­گیری نظری و حصول اشباع نظری انتخاب شدند. روش تحلیل داده­ها نیز کدگذاری به روش گلیزر و اشتروس بود که از سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی استفاده شد. نتیجه فرایند کدگذاری ۱۶۷ مفهوم و ۱۶ مقوله اصلی، ۲۵ زیر مقوله و یک مقوله هسته بود که نتایج در الگوی پارادایمی ارائه شد. نتایج نشان داد ادراک زنانی که دست به جراحی­های زیبایی می­زنند از بدن خویش چندان مثبت نیست و از بدن خود به عنوان سرمایه، نقاب و هویت مستقل و جایگاه کسب لذت و آرامش استفاده می­کنند. عوامل موثر بر این ادراک نیز شناسایی شدند که مواردی مانند غلبه هنجارهای مردانه در جامعه، دیدگاه ظاهرگرایانه نسبت به زنان، جامعه پذیری جنسیتی، خودکمتربینی زنان، پایگاه پایین زنان و رسانه­های جمعی را شامل می شدند. پیامدهای این نوع ادراک نیز رواج فرهنگ چشم وهم چشمی، غلبه فرهنگ بیگانه، رواج فرهنگ مصرف­گرایی است.

تصور بدنی, جامعه پذیری, غلبه هنجارهای مردانه, خودکمتربینی, پایگاه پایین, رسانه های جمعی