محمدحسین سرائی - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه یزد، یزد، ایران
شیرین مهره کش - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه یزد، یزد، ایران

یکی از مهم­ترین مسائل گریبان گیر بافت­های شهری مسئله فرسودگی است که در مناطق تاریخی و قدیمی شهرها محسوس­تر است. مبحث شاخص­شناسی بافت­های فرسوده و تعیین میزان فرسودگی در راستای ساماندهی این­گونه بافت­ها اهمیت ویژه­ای دارد. همچنین مشارکت ساکنین در فرآیند ساماندهی، در اجرا و موفقیت طرح­ها موثر است. شهر اصفهان به عنوان سومین کلان شهر ایران؛ دارای ۲۱/۲۲۸۰ هکتار (حدود ۱۱%) بافت فرسوده است. منطقه ۳ اصفهان به عنوان بافت تاریخی با مساحت قریب ۳۰۰ هکتار بافت فرسوده، موردمطالعه این پژوهش است. این پژوهش ازنظر هدف تحقیق کاربردی- توسعه­ای و روش آن توصیفی- تحلیلی است و درروند تحلیل­ها از «فرآیند تحلیل ­سلسله­مراتبی»استفاده شده است. در راستای جمع­آوری اطلاعات برخی از شاخص­ها و همچنین سنجش میزان تمایل ساکنین محلات به مشارکت در ساماندهی محله؛ علاوه بر برداشت­های میدانی و تهیه نقشه­های مربوطه، با توجه به حجم نمونه به دست آمده از فرمول کوکران، ۲۶۲ پرسشنامه در سطح محلات موردمطالعه توزیع گردید. هدف پژوهش، رتبه­­بندی و اولویت­­بندی محلات ازنظر میزان فرسودگی و تعیین جایگاه تمایل ساکنین به مشارکت در فرآیند ساماندهی است. بدین منظور، شاخص­­های جدیدی در این زمینه مورد ارزیابی قرارگرفته است. نتایج حاکی از آن بود که از میان ۶ معیار اصلی، معیار کالبدی، ساختمانی، زیست­محیطی، اقتصادی، اجتماعی و خدماتی به ترتیب بیشترین تاثیر را درزمینه ­ فرسودگی بافت­ محلات شهری داشته­اند. همچنین نتایج حاصل نشان می­دهد که محلات جویباره و احمدآباد به ترتیب حائز رتبه یک و هشت ازنظر میزان فرسودگی و محلات احمدآباد و نقش­جهان به ترتیب بیشترین و کمترین تمایل به مشارکت در ساماندهی را دارا می­باشند.

بافت فرسوده, شاخص فرسودگی, ساماندهی, مشارکت, شهر اصفهان