عادل آذر - دانشگاه تربیت مدرس
محمدعلی آقایی - دانشگاه تربیت مدرس
احمدرضا جعفری - دانشگاه امام صادق

در بازار رقابتی شدیدی که بین موسسات اعتباری وجود دارد، سازمان هایی پیشرو هستند که در آنها از ابزارهای مدیریتی نوین، به بهترین نحو استفاده شده باشد. بودجه یکی از این ابزارهای بسیار مهم مدیران است که بیانگر رویکرد سازمان به منظور دستیابی به اهداف سازمانی، در هر سال مالی است. از این رو، برای افزایش کیفیت تصمیم های مدیران درباره نحوه تامین و مصرف منابع بین فعالیت های مختلف، می توان نظام بودجه ریزی عملیاتی را به عنوان ابزاری کارآمد در حوزه بودجه ریزی پیشنهاد کرد. از آنجایی که برای استفاده از هر نظام جدیدی در سازمان ها، به تامین زیرساخت هایی نیاز است، احصاء آنها، گامی مهم برای استقرار اثربخش نظام بودجه ریزی عملیاتی است. از این رو، در بخش نخست مقاله حاضر، به این پرسش پاسخ داده شده است که شرایط و الزام های اجرای نظام بودجه ریزی عملیاتی در موسسات مالی کدام است؟ در ادامه، با بررسی وضعیت این الزام ها در موسسات مالی غیربانکی، به این پرسش پاسخ داده شده است که آیا اختلاف معنی داری بین زیر ساخت های لازم برای اجرای بودجه ریزی عملیاتی با زیرساخت های موجود وجود دارد؟ در پاسخ به پرسش اول، از مجموع ادبیات موضوع و آرای خبرگان، ۴۶ مولفه به عنوان الزام های استقرار، در چهار گروه عوامل مدیریتی، فنی، سازمانی– فردی و محیطی استخراج گردید و با استفاده از ابزار پرسشنامه، آرای ۳۵ خبره بودجه ریزی عملیاتی درباره میزان اهمیت این مولفه ها به منظور استقرار نظام مذکور احصاء گردید. داده های به دست آمده با استفاده از آزمون های T، فریدمن و فن تاپسیس ، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت که در نهایت، ۳۸ مورد از ۴۶ مولفه احصاء شده، به عنوان الزام های استقرار بودجه ریزی عملیاتی تایید گردید. در پاسخ به پرسش دوم، با استفاده از پرسشنامه، وضعیت موجود مولفه های مذکور، در شش موسسه مالی غیربانکی برتر در کشور ( انصار ، مهر، شهر ، توسعه، قوامین و ثامن الائمه) استخراج گردید. داده های حاصل از ۹۶ پرسشنامه جمع آوری شده، با استفاده از آزمون های T، تحلیل واریانس یک طرفه، توکی و نیز فن تاپسیس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و مشخص گردید که وضعیت ۳۱ مولفه از ۴۶ مولفه احصاء شده برای استقرار نظام بودجه ریزی عملیاتی، از حد مطلوبی برخوردار است

Budget, Performance-based Budgeting, Non-Bank Credit Institutes, Planning, Activity, Performance Evaluation, بودجه، بودجه ریزی عملیاتی، موسسات اعتباری غیر بانکی، برنامه ریزی، فعالیت، ارزیابی عملکرد