محمدعلی شاهرخ نیا - استادیار پژوهشی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس، شیراز، ایران
ابراهیم زارع - دانشیار پژوهشی بخش تحقیقات اقتصادی و اجتماعی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس، شیراز، ایران
حسین دهقانی سانیج - دانشیار پژوهشی موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، کرج، ایران

 بخش عمده آب آبیاری در دشت­های کشور از منابع آب زیرزمینی تامین می­گردد. برای مدیریت آبیاری، ابزارهای مختلفی وجود دارد که در کشور ایران اطلاعات کافی از نحوه عملکرد و تاثیر آن­ها وجود ندارد. در تحقیق حاضر به بررسی نقش چند ابزار مدیریت و برنامه­ریزی آبیاری، در افزایش بهره­وری مصرف آب در دو باغ مرکبات با بافت خاک متوسط و سنگین پرداخته شده است. این باغ­های پرتقال که با سیستم آبیاری قطره­ای آبیاری می­شوند، در شهرستان فسا در استان فارس واقع هستند. برنامه­ریزی آبیاری با استفاده از تانسیومتر، دماسنج مادون قرمز، رطوبت سنج خاک، بلوک گچی و سند ملی نیاز آبی گیاهان انجام و با تیمار تحت مدیریت باغدار مقایسه گردید. تجزیه و تحلیل­های اقتصادی نیز انجام گرفت. نتایج نشان داد با استفاده از روش­های برنامه­ریزی آبیاری فوق، مصرف آب آبیاری نسبت به مقدار آب مصرفی توسط باغدار، بدون کاهش معنی­دار در عملکرد درخت، تا حدود ۵۶ و ۴۶ درصد در دو باغ کاهش یافته است. در نتیجه کارایی مصرف آب آبیاری تا حدود ۱۱۰ و ۵۴ درصد در دو باغ مورد بررسی افزایش داشته است. کلیه ابزارهای برنامه­ریزی آبیاری مورد استفاده در دو باغ مناسب بوده اند. از نظر اقتصادی سند ملی نیاز آبی بهتر بوده است. 

آبیاری, برنامه ریزی, بهره وری مصرف آب, پرتقال