محمدجواد منعم - گروه مهندسی سازه های آبی دانشگاه تربیت مدرس
فاطمه یوسفوند - گروه سازه های آبی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
محمد رضا کاویانپور - گروه عمران آب دانشکده عمران دانشگاه خواجه نصیر

آستانه استغراق یک سازه به منظور تعیین مرز بین جریان آزاد و مستغرق بررسی می شود. با دانستن آستانه استغراق سازه می توان تخمین دقیقی از دبی در شرایط جریان آزاد و مستغرق وابسته به نوع معادلات ارائه شده، داشت. دریچه ها ی سالونی، سازه های کنترل و تنظیم جریان آب در کانال-های آبیاری هستند که مطالعات محدودی در مورد آنها گزارش شده است. در این پژوهش، آستانه استغراق دریچه سالونی در زوایای مختلف بازشدگی مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور دریچه سالونی در شرایط مختلف هیدرولیکی و بهره برداری در آزمایشگاه مورد مطالعه قرار گرفت. آزمایشات بر روی یک مدل آزمایشگاهی در موسسه تحقیقات آب وزارت نیرو انجام شد. آستانه استغراق دریچه، به ازای مقادیر مختلف زاویه و دبی جریان، بر مبنای معیار یک، دو و سه درصد تغییرات عمق تعیین شده است. مهم ترین پارامترهای بی بعد موثر بر آستانه استغراق دریچه سالونی عبارتنداز نسبت عرض بازشدگی به عرض دریچه، و عدد فرود بالادست دریچه ( و ). بر این اساس، رابطه ای برای آستانه استغراق دریچه با استفاده از نتایج آزمایشگاهی در دو دبی ۰۲۵/۰ و ۰۳۰/۰ مترمکعب بر ثانیه و بر مبنای پارامترهای بی بعد موثر بر سازه استنتاج شد. رابطه ی حاصل با حداکثر خطای نسبی۱۰% ± آستانه استغراق دریچه سالونی را برآورد می کند که از نظر کاربردی مناسب است. علاوه بر آن نمودارهای آستانه استغراق به دست آمده راهنمای کاربردی مناسبی برای تعیین مرز جریان در شرایط مختلف می باشد.

آستانه استغراق, جریان آزاد و مستغرق, دریچه سالونی, زاویه بازشدگی, کانال آبیاری