میلاد خواجه مظفری - گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
محمد عبدالحسینی - گروه مهندسی آب، دانشکده مهندسی آب و خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
قربان قربانی نصرآباد - موسسه تحقیقات پنبه کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان
محمدرضا فرزانه - گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس

نظر به اهمیت محصول پنبه در تناوب زراعی و روند کاهشی سطح زیر کشت آن در سال های اخیر، بکارگیری روش های موثر و بهینه برای افزایش سطح زیر کشت آن، افزایش تولید و کاهش هزینه های تولید این محصول استراتژیک، امری ضروری به نظر می رسد. یکی از این روش ها، کشت تاخیری پنبه بصورت نشایی با استفاده از ارقام زودرس است. با توجه به نقش مهم مدیریت زمان و مقدار آبیاری در کشت پنبه، لازم است تا میزان بهینه آب مصرفی این گیاه در روش کشت تاخیری به صورت نشایی تعیین شود. این پژوهش به صورت طرح کرت های خرد شده نواری در قالب بلوک کامل تصادفی با ۳ تکرار اجرا شد. تیمارهای دور آبیاری (شامل آبیاری پس از ۷۰، ۱۰۵ و ۱۴۰ میلی متر تبخیر تجمعی از تشت تبخیر) به عنوان کرت اصلی و مقادیر مختلف آب آبیاری (شامل ۵۰، ۷۵، ۱۰۰ و ۱۲۵ درصد آب تبخیر شده از تشت) به عنوان کرت فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تیمار دور آبیاری پس از ۱۰۵ میلیمتر تبخیر از تشت، دارای بیشترین عملکرد، درصد زودرسی، کارایی مصرف آب و درصد کیل بوده و نسبت به تیمارهای ۷۰ و ۱۴۰ میلیمتر به ترتیب به میزان ۱۱ و ۴۰ درصد عملکرد بیشتری داشته است. در حالی تیمار ۱۰۰ درصد آب مصرفی با ۲۰۱۶ کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد را در بین تیمارهای عمق آبیاری داشت که اختلاف آن با تیمارهای ۵۰ و ۱۲۵ درصد طبق آزمون دانکن در مقایسه میانگین ها در سطح ۵ درصد معنی دار نبود. از طرف دیگر با افزایش عمق آب مصرفی، کارایی مصرف آب کاهش یافت به طوری که تیمار ۵۰ درصد آب مصرفی، بیشترین کارایی مصرف آب را داشت. در نهایت با توجه به نتایج حاصل از بررسی عملکرد، اجزای عملکرد و کارایی مصرف آب، بهترین تیمار، تیمار آبیاری پس از ۱۰۵ میلیمتر تبخیر از تشت با عمق آبیاری ۵۰ درصد بدست آمد.

پنبه, کشت تاخیری, کشت نشایی, عملکرد, کارایی مصرف آب