محمدجواد بیات - گروه مهندسی آبیاری، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران
سامان جوادی - گروه مهندسی آبیاری، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران
سید مهدی هاشمی شاهدانی - گروه مهندسی آبیاری، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران
یوسف حسنی - کارشناس ارشد دفتر بررسی های اقتصادی، تعرفه و خصوصی سازی، شرکت مدیریت منابع آب ایران
محمدابراهیم بنی حبیب - گروه مهندسی آبیاری، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران

برداشت بیش از حد از آبخوان ها برای تولید محصولات کشاورزی باعث کاهش میزان آب در سفره های زیر زمینی شده، به طوریکه این کاهش مقدار عوارض جبران ناپذیری را در مناطق مختلف به دنبال داشته است. جهت کاهش معضلات ناشی از کاهش حجم آبخوان ها نیاز به تصمیم گیری در سطح کلان می باشد. همین امر تعادل بخشی آبخوان ها را به یکی از ضروری ترین عوامل در مدیریت منابع آب تبدیل کرده است. در این تحقیق به منظور احیای سفره های آب زیرزمینی و اجرای کاهش برداشت در آبخوان های کشور به عنوان یکی از پروژه های تعادل بخشی، اقدام به بهینه سازی الگوی کشت با رویکرد اقتصادی و بررسی تغییرات سود کشاورزان در سال ۱۳۹۵ با سناریوهای کاهش برداشت به مقادیر ۱، ۳ و ۵ درصد، با دو دیدگاه متداول صورت گرفته است. در این راستا بهینه سازی الگوی کشت از دو منظر تغییر الگوی کشت بوسیله ی بهینه سازی با برنامه ریزی غیر خطی (NLP) و کاهش سطوح زیر کشت بوسیله ی روش بهینه سازی با برنامه ریزی مثبت ریاضی(PMP) انجام شده است. نتایج اعمال سناریوهای کاهش برداشت در دشت قزوین که دارای کسری سالانه ۳۱۶ میلیون متر مکعب می باشد نشان داد که به ترتیب مقادیر ۲/۲۱، ۷/۶۳ و ۱/۱۰۶ میلیون مترمکعب برداشت از آبخوان کاسته می شود. همچنین نتایج تحلیل دو روش برنامه ریزی نشان داد که مدل بهینه سازی غیر خطی، سود اقتصادی بیشتری نسبت به مدل PMP ایجاد خواهد نمود.

بهینه سازی الگوی کشت, برنامه ریزی غیر خطی (NLP), برنامه ریزی مثبت ریاضی(PMP), کاهش برداشت آبخوان