جمشید روستا - استادیار گروه تاریخ دانشگاه شهید باهنر کرمان
سحر پورمهدی زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ ایران اسلامی دانشگاه شهید باهنر کرمان

حکومت قراختاییان کرمان در حدود سال ۶۱۹ ه.ق./ ۱۲۲۳م. و به همت براق حاجب بنیان نهاده شد. حکومتی که پس از وی نیز در میان فرزندان و نوادگانش ادامه یافته و مدت­زمانی بیش از ۸۰ سال (از ۶۱۹ تا ۷۰۴ ه.ق. / ۱۲۲۳ تا ۱۳۰۵م.) بر نواحی کرمان و اطراف آن اقتدار داشت. حکمرانان این دولت تازه تاسیس به رغم اوضاع نا به سامان ایران در قرن هفتم هجری نه­تنها قلمرو تحت استیلای خود را از تهاجمات مغول حفظ کردند، بلکه زمینه­های رونق تجاری و فرهنگی کرمان و نواحی اطراف آن را نیز فراهم ساختند. در همین راستا، پژوهش حاضر با کاربرد روش تحلیلی، نوع روابط سیاسی میان حکام این دولت با قاآن­های مغول حاضر در مغولستان و همچنین ایلخانان مغول حاکم بر ایران را مورد تبیین و واکاوی قرارمی­دهد. پرسش اصلی این نوشتار این است که روابط سیاسی بین حکمرانان قراختایی کرمان با قاآن­های مغول و ایلخانان چگونه بوده است؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که نخستین حکام قراختایی با درایت و کاردانی تمام، روابط مسالمت­آمیزی را با دربار قراقورم و سپس دربار ایلخانان مغول در پیش گرفتند و به ویژه با ازدواج­های سیاسی توانستند نظر بزرگان مغول را جلب کرده و به اداره قلمرو خود بپردازند؛ اما این روند در اواخر عهد قراختاییان تغییر یافته و در نتیجه، موجبات زوال این دولت را فراهم ساخت.

کرمان, قراختاییان, قاآن مغول, ایلخانان, روابط سیاسی