آذر راشدی ده صحرائی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان
جمال فیاضی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان
عباس مسعودی - گروه علوم دامی دانشگاه لرستان
رستم عبداللهی آرپناهی - پردیس ابوریحان دانشگاه تهران

زمینه مطالعاتی: مدلهای رشد، توابع ریاضی هستند که برای توصیف الگوی رشد به کار میروند. هدف: هدف از انجام این پژوهش، برآورد فراسنجه های ژنتیکی پارامترهای رشد حاصل از بهترین مدل غیرخطی و عوامل محیطی مختلف موثر بر این پارامترها در گوسفندان مغانی بود. روش­کار: در این پژوهش، به منظور برآورد اجزاء (کو)واریانس پارامترهای الگوی رشد، از تعداد ۷۲۷۸ رکورد وزن تولد، ۵۸۸۱ رکورد وزن شیرگیری، ۵۰۱۳ رکورد وزن شش ماهگی، ۲۸۱۹ رکورد وزن نه ماهگی و ۲۸۸۳ رکورد وزن یک­سالگی گوسفندان مغانی که طی سال های ۱۳۷۴ تا ۱۳۸۹ در ایستگاه پرورش و اصلاح نژاد این گوسفند واقع در جعفرآباد مغان جمع آوری شده بود، استفاده شد. در این مطالعه پارامترهای الگوی رشد (وزن بلوغ، نرخ رشد و نرخ بلوغ) با استفاده از چهار مدل رگرسیون غیرخطی گومپرتز، لجستیک، برودی و ون برتالانفی با رویه NLIN نرم افزار SAS محاسبه شد. جهت برآورد اجزای واریانس-کواریانس پارامترهای الگوی رشد از روش آماری بیزی مبتنی بر تکنیک نمونه گیری گیبس و نرم افزار MTGSAM استفاده شد.  نتایج: مدل ون برتالانفی به علت داشتن بیشترین ضریب تبیین و کمترین مقدار آکائیکی به عنوان مدل برتر در مقایسه با سایر مدل ها، انتخاب شد. عوامل محیطی سال تولد (۰۱/۰p <)، جنسیت بره (۰۱/۰p <) و سن مادر هنگام زایش (۰۵/۰p <) بر وزن بلوغ و نرخ رشد از لحاظ آماری معنی دار بودند. اثرات ثابت سال تولد و جنسیت بره بر نرخ بلوغ اثر معنی دار داشتند (۰۱/۰p <). از بین شش مدل خطی برازش شده در روش بیزی، بر اساس کمترین مقدار واریانس باقیمانده برای وزن بلوغ مدل ۴، برای نرخ رشد مدل ۶ و برای نرخ بلوغ مدل ۵ انتخاب گردید. وراثت پذیری مستقیم برآورد شده بر اساس مدل مناسب انتخاب شده، برای صفات مذکور به ترتیب برابر ۰۰۳/۰±۲۹/۰، ۰۰۴/۰±۳۵/۰ و ۰۰۵/۰±۲۱/۰ بود. همبستگی بین پارامترهای الگوی رشد مثبت و نزدیک به صفر برآورد شد. نتیجه گیری کلی: طبق نتایج به دست آمده، اثر عوامل محیطی بر پارامترهای الگوی رشد مهم و تاثیرگذار هستند و باید در تجزیه و تحلیل این پارامترها مورد بررسی قرار گیرند.

الگوی رشد, توابع غیرخطی, روش بیزی, گوسفند مغانی