فاطمه خسروی - گروه علوم دامی دانشگاه بیرجند
محمد حسن فتحی نسری - گروه علوم دامی دانشگاه بیرجند
سید علیرضا وکیلی - گروه علوم دامی دانشگاه فردوسی مشهد
همایون فرهنگ فر - گروه علوم دامی دانشگاه بیرجند

چکیده زمینه مطالعاتی:  افزودن برخی ترکیبات به جیره نشخوارکنندگان می­تواند تولید متان را در شکمبه کاهش دهد. هدف: هدف از انجام این آزمایش بررسی اثر فرآورده­های انار (روغن خالص انار و پودر پوست انار) بر تولید گاز متان شکمبه­ای تحت شرایط برون­تنی بود. روش کار: سوبسترای خوراکی پایه حاوی مخلوطی از یونجه خشک و کنسانتره بود که با نسبت ۶۰ به ۴۰ با هم مخلوط شدند. در آزمایش اول روغن انار به میزان ۲، ۴ و ۶ درصد ماده خشک سوبسترا و در آزمایش دوم پودر پوست انار به میزان ۵/۲، ۵ و ۷ درصد ماده خشک سوبسترا به محیط کشت اضافه شد. تخمیر آزمایشگاهی با استفاده از مایع شکمبه و محیط کشت بی­هوازی (منک و استینگاس ۱۹۸۸) در بطری­های با حجم ۱۲۰ میلی لیتر انجام گردید. محیط کشت بی­هوازی (۳۰ میلی لیتر) و ماده تلقیحی (۱۰ میلی لیتر) درون هر بطری ۱۲۰ میلی لیتری حاوی ۲۰۰ میلی گرم سوبسترای خوراکی پایه ریخته شد. میزان تولید گاز در ساعت­های ۲، ۴، ۶، ۸، ۱۲، ۱۶، ۲۴، ۴۸، ۷۲ و ۹۶ و میزان گاز دی اکسید کربن و متان پس از ۲۴ ساعت انکوباسیون تعیین گردید و داده­ها با نرم افزار آماری SAS و با رویه GLM در قالب طرح کامل تصادفی آنالیز شد. نتایج: نتایج آزمایش اول نشان داد استفاده از روغن انار میزان تولید گاز شکمبه­ای را در ساعت­های مختلف  تحت تاثیر قرار نداد و فراسنجه­های هضم، انرژی قابل متابولیسم و قابلیت هضم ماده آلی نیز تحت تاثیر تیمارهای مختلف قرار نگرفت.  استفاده از ۶ درصد روغن انار میزان تولید متان را بطور معنی­داری کاهش داد (۰۵/۰p <) در حالی که مقادیر کمتر آن تاثیر معنی­داری بر تولید گاز متان نداشت. در آزمایش دوم استفاده از پودر پوست انار به میزان ۵ و ۵/۷ درصد ماده خشک مقدار گاز تولیدی شکمبه را  در ساعت­های ۴۸، ۷۲ و ۹۶ انکوباسیون بطور معنی­داری کاهش داد. همچنین درصد گاز متان تیمارهای حاوی پوست انار در مقایسه با تیمار شاهد بطور معنی­داری کاهش یافت (۰۵/۰p <) اما تولید متان بین تیمارهای حاوی غلظت­های مختلف پوست انار تفاوتی نداشت. نتیجه­گیری نهایی: با توجه به نتایج حاصله افزودن فرآورده­های فرعی انار می­تواند تولید گاز متان و اتلاف انرژی را تا حد زیادی در شکمبه کاهش دهد.

روغن انار, پودر پوست انار, گازهای شکمبه ای, تولید گاز متان