مهسا عسگری - گروه علوم دامی دانشگاه تبریز
صادق علیجانی - گروه علوم دامی دانشگاه تبریز
آرش جوانمرد - گروه علوم دامی دانشگاه تبریز

زمینه مطالعاتی: برای طراحی برنامه اصلاح نژادی موفق، آگاهی از صفات کیفیت منی، دارای اهمیت زیادی میباشد. هدف: هدف از پژوهش حاضر، برآورد پارامترهای ژنتیکی، برخی صفات کیفیت منی، با استفاده از مدلهای حیوانی حاوی اطلاعات ژنوتیپی ژنهای کاندیدا در گاوهای نر مولد هلشتاین بود. روش کار: بدین منظور، مجموعا، تعداد ۶۷ گاو نر از دو ایستگاه اصلاح نژاد شمالغرب کشور (۴۱ گاو نر) و مرکز بهبود شیر کشور (۲۶ گاو نر) که بین سالهای ۱۳۸۲ تا ۱۳۹۲ در خط تولید اسپرم­­ بودند، انتخاب شد. در این راستا، چهار صفت مربوط به کیفیت منی،  شامل: حجم انزال، غلظت اسپرم، درصد اسپرم زنده قبل انجماد و درصد اسپرم زنده بعد ذوب انتخاب شد. ارزیابی چندشکلیهای نوکلئوتیدی موجود در دو جایگاه ژن لپتین ( ناحیه اگزون ۲ و اینترون ۲) به روشPCR-RFLP  و در ژن گیرنده هورمون رشد ( ناحیه پروموتور) با روش PCR-SSR انجام شد. نهایتا، با استفاده توام اطلاعات فنوتیپی و مولکولی، پارامترهای ژنتیکی با روش آمار بیزی و نمونه­برداری گیبس برآورد گردید. نتایج: در خصوص نتایج مولکولی، در کلیه جایگاههای ژنهای مورد بررسی در گاوهای نر مورد مطالعه، چند­شکلی نوکلئوتیدی مشاهده گردید. همچنین، نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل  تک­صفته مدل حیوانی جهت برآورد وراثت­پذیری برای صفات حجم منی، جمعیت اسپرم، درصد اسپرم زنده قبل انجماد و بعد ذوب بترتیب ۲۲/۰، ۱۴/۰، ۲۰/۰، ۱۰/ و در آنالیز چند­صفته، به ترتیب  ۱۱/۰، ۱۹/۰، ۲۴/۰، ۲۳/۰ بدست آمد. متعاقبا، بیشترین همبستگی های فنوتیپی و ژنتیکی بترتیب مربوط به صفات درصد اسپرم زنده قبل انجماد با درصد اسپرم زنده بعد ذوب به مقادیر  ۰۳۱/۱۱ ±۹۱۲/۰، و درصد اسپرم زنده قبل انجماد با جمعیت اسپرم، ۱۷۰/۰ (۰۵/۰> (P بود. نتیجه گیری نهایی: نتایج مطالعه حاضر، نشان داد که مقادیر وراثت­پذیری برای صفات مختلف کیفیت منی مقدار کم تا متوسط است لذا، روند پیشرفت ژنتیکی برای بهبود خصوصیات منی کند بوده و شاید بتوان با بهبود شرایط محیطی بهبود نسبی خصوصیات منی را بدست آورد.

پارامترهای ژنتیکی, همبستگی, هلشتاین, خصوصیات منی