مژگان یگانه - استادیار موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان آموزش، تحقیقات و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
کامبیز بازرگان - دانشیار موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان آموزش، تحقیقات و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
مرجان سمائی - محقق، سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران، دفتر نظام های بهره برداری
مهناز فیض اله زاده اردبیلی - مربی پژوهشی موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان آموزش، تحقیقات و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
شیدا طباخیان - محقق موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان آموزش، تحقیقات و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

نیترات یکی از آلاینده های مهمی است که عمدتا در اثر مصرف نامتعادل کود و زیاده روی در مصرف کودهای نیتروژنی در اندام های گیاهی تجمع پیدا می کند. نیترات در سیستم گوارشی بدن انسان و دام تبدیل به نیتریت شده و نیتریت با برخی از اسیدهای آمینه ترکیب و تولید نیتروز آمین می نماید که مادهای سرطان زا می­باشد. سیب زمینی یکی از محصولات مهم کشاورزی است که مصرف سرانه آن در کشور بعد از گندم و برنج قرار دارد. لذا بررسی میزان آلودگی نیترات در این محصول و شناخت منابع آلایندگی و ارائه راهکارهای مناسب برای کاهش نسبی آلودگی ضروری به نظر می رسد. در این مطالعه به مدت یک سال، هر هفته یک بار از میدان اصلی میوه و تره بار شهر تهران نمونه های سیب زمینی تهیه گردید. نمونه هایی نیز مستقیما از سطح مزارع در ۹ منطقه عمده سیب زمینی کاری کشور (اصفهان- چهارمحال و بختیاری- همدان- آذربایجان شرقی- اردبیل- تهران- خوزستان- فارس- کرمان (جیرفت و کهنوج)) گرفته شد. مقدار نیترات در نمونه های بخش خوراکی سیب زمینی در ۲ تکرار و نیز درصد رطوبت نمونه ها در ۳۴۱ نمونه برداشت شده، اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد محتوای نیترات در سیب زمینی های تولیدی کشور در محدوده میانگین جهانی (از ۲/۱۰ تا ۵۲۴ با میانگین ۵/۱۶۳ میلی گرم در هر کیلوگرم وزن تر غده) می باشد. با فرض ۲۰۰ میلی­گرم بر کیلوگرم به عنوان حد مجاز معرفی شده توسط برخی کشورهای اروپایی، غلظت نیترات در ۳۰% نمونه­ها از حد مجاز تجاوز می­کند. با فرض ۲۴۶ میلی گرم بر کیلوگرم به عنوان حد مجاز پیشنهادی برای ایران، غلظت نیترات در ۲۰% نمونه­ها بیش از این حد مجاز است. نتایج نشان داد که عامل فصل برداشت می تواند در محتوای نیترات غده های سیب زمینی تاثیرگذار باشد. میانگین غلظت نیترات در سیب زمینی های برداشت شده از میدان میوه و تره­بار در دوره بهار - تابستان ۵۵/۲۱۶ و پائیز- زمستان ۵۳/۱۳۱ میلی گرم در کیلوگرم وزن تر بدست آمد.

آلایندگی نیترات, حد مجاز نیترات, باقیمانده نیترات-زیاده روی در مصرف کود