الهه خزائی - کارشناسی ارشد علوم خاک دانشگاه شاهد
عبدالامیر بستانی - استادیار دانشگاه شاهد تهران
ناصر دواتگر - استادیار موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

خاک نقش مهمی را در چرخه بیوژئوشیمیایی به عنوان یک منبع مهم ذخیره عناصر ایفا می­کند. از عوامل مهمی که در کشاورزی حائز اهمیت است نوع ویژگی­های خاک، پراکنش و میزان تغییرات آن می­باشد. در این مطالعه ۶۰۰ نمونه خاک با فواصل تقریبی ۱۰۰ متر در ۱۰۰ متر  از عمق ۳۰-۰ سانتی­متری در ۸۰۰ هکتار از اراضی شرکت کشت و صنعت شریف آباد قزوین جمع­آوری شد. آنالیز آمار توصیفی و زمین آماری داده­های جمع­آوری شده، انجام شد. نتایج نشان داد دامنه تغییرات نیتروژن کل خاک در محدوده ۸۲/۰- ۰۲/۰% با میانگین ۲۶/۰ درصد، فسفر قابل استخراج با اولسن در محدودهmg/kg ۰۷/۹۳-۵۸/۹ با میانگین ۲۱/۳۶ میلی­گرم بر کیلوگرم، پتاسیم قابل استخراج با استات آمونیوم در محدوده ۱۷۴۰-۱۸۰ با میانگین ۸۷/۵۵۲ میلی­گرم بر کیلوگرم و ظرفیت تبادل کاتیونی در محدوده ۱۶/۵۰-۴۴/۱۱ با میانگین ۲۰/۲۸ میلی­اکی­والان در ۱۰۰ گرم خاک بود. بهترین مدل نیم­تغییرنما برای تمام ویژگی­های مورد مطالعه مدل نمائی بود. دامنه موثر برای نیتروژن، فسفر، پتاسیم و ظرفیت تبادل کاتیونی به ترتیب ۵۱۰، ۷۹۸، ۵۶۷، ۱۴۷۶ متر بدست آمد. به منظور تهیه نقشه پهنه­بندی صفات مورد مطالعه از تخمین­گر کریجینگ استفاده شد. نتایج نشان داد وسعت نسبی مناطق برای عنصر نیتروژن کل در محدوده کمتر از ۱/۰% (صفر درصدمساحت)،برای ۲/۰-۱/۰N=%(۵/۳% مساحت)، ۳/۰-۲/۰N=% (۳/۷۴%) و بیشتر از ۳/۰ درصد(۲/۲۲%)بود. در مورد عنصر فسفر بر حسب میلی گرم در کیلو گرمدر محدوده کمتراز ۱۲ (صفر درصد مساحت)،برای ۲۴-۱۲(۸/۷% مساحت)،۳۶-۲۴(۴/۴۸% مساحت) و بیشتر از ۳۶ میلی­گرم در کیلوگرم(۸/۴۳% مساحت)به دست آمد. عنصر پتاسیم در محدوده کمتر از ۲۵۰ (صفر درصد مساحت)، ۴۰۰-۲۵۰(۶/۴%)، ۶۰۰-۴۰۰(۷۲%) و بیشتر از ۶۰۰ میلی­گرم بر کیلوگرم(۴/۲۳%). در مورد ظرفیت تبادل کاتیونی کمتر از ۱۰ (صفر درصد)، ۲۰-۱۰(۱/۱۳%)، ۳۰-۲۰(۶/۴۴%) و بیشتر از ۳۰ میلی­اکی والان در ۱۰۰ گرم (۳/۴۲%) بود. 

عناصر پر مصرف, زمین آمار, مدل نمائی, پهنه بندی