ثمین نظریات - دانشجوی کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان. اصفهان
مهران هودجی - دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان. اصفهان
علی اصغر بسالت پور - استادیار دانشگاه ولی عصر(عج) رفسنجان

بررسی توزیع غلظت فلزات سنگین، برای پایش آلودگی خاک و حفظ کیفیت آن امری ضروری است. در این پژوهش، تغییرات غلظت سرب در خاک سطحی زمین­های حاشیه بزرگراه دزفول-اهواز بررسی و ویژگی های خاک موثر بر آن تعیین شد. بدین منظور، نمونه­برداری خاک از عمق ۰ تا ۱۰سانتی­متر بر روی خط مجاور با محور بزرگراه با سه نمونه یکسان به فواصل ۱۵، ۴۰ و ۱۰۰ متری از حاشیه جاده انجام شد (مجموعا ۱۳۵ نمونه). سپس در هر نمونه خاک، غلظت کل سرب، ماده آلی ، کربنات کلسیم معادل، اسیدیته، قابلیت هدایت الکتریکی (EC) و توزیع اندازه ای ذرات خاک (درصد رس، سیلت، شن ریز و خیلی ریز و درصد کل شن) اندازه­گیری گردید. مدل­سازی با استفاده از روش ماشین­های بردار پشتیبان (SVMs) و رگرسیون خطی چندمتغیره (MLR) انجام شد. برای بررسی کارایی مدل­ها نیز از برخی شاخص های آماری نظیر ضریب همبستگی (r)، ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) و شاخص کارایی مدل (MEF) بین مقادیر اندازه گیری شده و برآورد شده، استفاده گردید. بررسی نتایج حاصل از انتخاب متغیر به روش­ SVMs نمایان­گر آن بود که در فاصله  ۱۵ متری از جاده، پارامتر درصد کربنات کلسیم معادل، در فاصله ۴۵[H۱]  متری، درصد رس و در فاصله ۴۵ تا ۱۰۰ ­متری، pH و سپس میزان درصد شن بیشترین ضریب اهمیت را در جذب سطحی سرب داشتند. ضریب r و شاخص MEF برای برآورد سرب با استفاده از مدل SVM به ترتیب برابر ۸۶/۰ و ۷۰/۰ درصد بود، در حالی­که مقدار آن­ها برای مدل MLR برابر ۶۲/۰ و ۳۸/۰ درصد بود. بنابراین؛ بر اساس نتایج این پژوهش به نظر می­رسد بتوان از ماشین های بردار پشتیبان برای تعیین عوامل موثر بر دریافت سرب در خاک حاشیه جاده ها و مدل­سازی تغییرات غلظت آن در خاک استفاده نمود.  [H۱]یا ۴۰؟

آلاینده های خودرویی, آلودگی خاک, انتخاب متغیر, فلزات سمی