راحله اسلامی سید محله - دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز
احمد لندی - استاد گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز
نعیمه عنایتی ضمیر - دانشیار گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز
سعید حجتی - دانشیار گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز

پتاسیم و آهن از عناصر غذایی ضروری گیاهان هستند و نقش مهمی در رشد و توسعه گیاهان ایفا می­کنند. از طرفی، کمبود آهن قابل استفاده در خاک در بیشتر مناطق کشاورزی دنیا و با افزایش آهک خاک و کمبود پتاسیم قابل استفاده در خاک به علت تثبیت، رواناب، آبشویی و فرسایش رخ می­دهد. تحقیق حاضر با هدف بررسی کارایی باکتری­های ریزوسفری در آزادسازی پتاسیم و آهن از کانی­های نامحلول در شرایط آزمایشگاهی انجام گردید. آزمایش به­صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با دو نوع کانی (مسکویت و ورمی­کولیت) و چهار سویه از باکتری­های آزاد کننده پتاسیم شامل Enterobacter cloacae سویه­های (R۳۳ وE۱) و Pseudomonas putida سویه­های(E۴۹ و R۹) و شاهد (بدون تلقیح با باکتری) در سه دوره زمانی (۷، ۱۴ و ۲۸ روز) در سه تکرار انجام شد. محیط کشت الکساندرف حاوی ۲ گرم کانی مسکویت و ورمیکولیت برای بررسی توانایی آزادسازی پتاسیم و آهن توسط باکتری­ها مورد استفاده قرار گرفت. نتایج آزمایش نشان دهنده معنی­داری اثر متقابل باکتری، کانی و زمان بر آزادسازی آهن و معنی­داری اثر متقابل باکتری و کانی در رهاسازی پتاسیم در سطح یک درصد بود. بیشترین مقدار پتاسیم رها شده مربوط به کانی ورمیکولیت و در حضورE. cloacae R۳۳  و کمترین مقدار به کانی مسکویت در حضور P. putida E۴۹ بود. بیشترین آهن رها شده از کانی ورمیکولیت و مسکویت بهE. cloacae R۳۳اختصاص داشت. بطور کلی میزان رهاسازی آهن و پتاسیم از کانی ورمی­کولیت بیشتر از مسکویت بود. مقدار pH نمونه­ها در حضور تمام سویه­ها و هر دو کانی نسبت به شاهد کاهش نشان داد. بنابراین می­توان از E. cloacae R۳۳ به عنوان باکتری کارامد در رهاسازی پتاسیم و آهن در تحقیقات بعدی استفاده نمود.

انحلال, ریزوسفر, هوادیدگی خاک, محیط کشت الکساندرف