مژگان دلفیه - دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه خاکشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز
سعید حجتی - استادیار گروه خاکشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز
فریده صدیقی دهکردی - استادیار گروه باغبانی دانشگاه شهید چمران اهواز

اطلاعات اندکی در رابطه با توانایی کانی­های رسی مانند پالیگورسکیت و سپیولیت درکاهش جذب عناصر سرب و کادمیوم توسط گیاهان وجود دارد. این پژوهش با هدف ارزیابی و مقایسه تاثیر کاربرد کانی­های سپیولیت ایران و پالیگورسکیت اسپانیا بر میزان زیست توده تولیدی و غلظت عناصر سرب و کادمیوم در ریشه و اندام هوایی اسفناج در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی و با سه تکرار در شرایط گلخانه­ای انجام شد. به این منظور نمونه خاکی از عمق ۰ تا ۳۰ سانتیمتری مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید چمران اهواز تهیه و به صورت مصنوعی با محلول­های ۱۵۰ میلی گرم بر لیتر سرب و کادمیوم آلوده گردید. تیمارها عبارت بودند از: خاک آلوده به عناصر سرب و کادمیوم و فاقد جاذب (شاهد)، خاک آلوده به عناصر سرب و کادمیوم و مخلوط با ۲۰ گرم بر کیلوگرم سپیولیت، و خاک آلوده تیمار شده با ۲۰ گرم بر کیلوگرم پالیگورسکیت. سپس در خاک­های آلوده تعداد ۶ بذر اسفناج (رقم Virofly) کشت شده و در طول مدت آزمایش برای حفظ رطوبت گلدان­ها در حد ۷۰ درصد ظرفیت زراعی از آب مقطر استفاده شد. پس از ۴۵ روز گیاه اسفناج برداشت و ریشه و اندام­ هوایی از یکدیگر جدا شدند. سپس غلظت کادمیوم و سرب در آنها با دستگاه جذب اتمی تعیین گردید. نتایج نشان داد که کاربرد کانی­های سپیولیت و پالیگورسکیت وزن خشک ریشه و اندام هوایی را طور معنی­داری نسبت به تیمار شاهد افزایش داده است. همچنین پس از کاربرد کانی­های سپیولیت وپالیگورسکیت، تجمع زیستی سرب و کادمیوم موجود در ریشه و ساقه گیاه اسفناج به ترتیب ۲/۵۶ و ۱/۷۸ درصد و ۷۵ و ۷/۹۱ درصد نسبت به تیمار شاهد کاهش یافت. به علاوه، نتایج نشان داد که هر دو کانی سپیولیت و پالیگورسکیت تمایل بیشتری به جذب سرب نسبت به کادمیوم دارند. در کل به نظر می­رسد که اگرچه هر دو کانی سپیولیت و پالیگورسکیت در کاهش جذب سرب و کادمیوم توسط گیاه اسفناج موثر بوده­اند، اما هیچکدام از این دو کانی نتوانسته است تجمع سرب و کادمیوم را در بخش خوراکی گیاه اسفناج به کمتر از حد مجاز آن تقلیل دهد.

آلودگی خاک, جذب سطحی, فاکتور انتقال, فاکتور تجمع زیستی