سحر بهرامی خورشید - عضو هیات علمی گروه زبانشناسی
ارسلان گلفام - دانشگاه تربیت مدرس ، دکترای زبانشناسی
صدیقه سعیدی زاده - گروه زبانشناسی، دانشگاه تربیت مدرس

پژوهش حاضر به بررسی و چگونگی ساخت­های غیرشخصی مرخم در زبان فارسی در چارچوب انگاره دستور شناختی می­پردازد. این نوع از ساخت­ها از یک فعل وجهی و یک مصدر مرخم تشکیل شده­اند. دستور شناختی به دو نوع فعل وجهی ریشه­ای و معرفتی قائل است. در این پژوهش مشخص شد که افعال وجهی به کار رفته در ساخت­های غیرشخصی زبان فارسی از نوع افعال وجهی ریشه­ای می­باشند که گوینده و مخاطب مشخصی ندارند. از آنجا که جایگاه فاعل این ساخت­ها خالی است، بنابراین فاعل آن­ها موقعیت­فاعل است که بیانگر موقعیتی عام و انتزاعی است که از آن کانون­زدایی شده و برجستگی به رویدادی که در درون این موقعیت رخ داده است اعطا شده است. همچنین، نشان داده شد که نشانه سوم شخص مفرد در مصدر مرخم که در دستور شناختی کاملا معنامند در نظر گرفته می­شود با موقعیت انتزاعی موجود در جمله (موقعیت­فاعل) مطابقت می­نماید و باعث می­شود که موقعیت به عنوان فاعل یا نقطه حرکت برجسته گردد.

فعل وجهی, ساخت غیرشخصی, دستور شناختی, مطابقه, موقعیت فاعل, برجستگی