ویدا قطبی - Assistant Prof., Seed and Plant Improvement Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Karaj, Iran
علی مقدم - Assistant Prof., Seed and Plant Improvement Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Karaj, Iran

این تحقیق ‎به منظور ارزیابی کمی نسل های خودبارور (S۱، S۲ و S۳) و آزاد گرده افشان یونجه (OP۱, OP۲, OP۳) از نظر میزان پس روی خویش آمیزی و ترکیب پذیری عمومی در خانواده های نسل های دو خودبارور شده (S۲) اکوتیپ های یونجه انجام شد. خود باروری گیاهان انتخابی به منظور تولید نسل های خودبارور S۱، S۲ و S۳ در شرایط مزرعه انجام شد و از کلون های هر نسل خودبارورشده برای تولید نسل های آزاد گرده افشان در شرایط مزرعه استفاده شد. برای مقایسه عملکرد علوفه خشک و ارتفاع بوته نسل های خود بارور شده (S۱, S۲, S۳) و نتاج نسل های آزاد گرده افشان (OP۱, OP۲, OP۳)، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو  فصل رشد (۱۳۹۴-۱۳۹۳) در مزرعه موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرج، ایران اجرا شد. نتایج نشان داد که اختلاف بین اکوتیپ ها، نسل ها و سال های آزمایش و برهمکنش دو جانبه و سه جانبه بین آن ها برای صفات عملکرد علوفه خشک و ارتفاع بوته معنی دار بود. اکوتیپ های یونجه در برابر خود گشنی عکس العمل های متفاوتی داشتند و بیشترین میزان پس روی بنیه (ویگور) در نسل S۱ مشاهده شد، ولی با ادامه خودگشنی بازگشت بنیه در کلیه اکوتیپ ها مشاهده شد و در نسل S۳بنیه گیاه در مقایسه با نسل  OP۱به طور چشمیگیری افزایش یافت. بازگشت بنیه در تلاقی های OP۲  بیشتر از OP۳ بود. اکوتیپ های یزدی و نیک شهری که از اکوتیپ های مناطق گرمسیری هستند، بالاترین ترکیب پذیری عمومی برای عملکرد علوفه خشک را داشتند، بر این اساس به نظر می رسد که تلاقی این اکوتیپ ها با اکوتیپ هایی از مناطقی با تفاوت  اقلیمی، در بهبود عملکرد ارقام سینتتیک یا هیبرید های یونجه از قبیل هیبریدهای آزاد و یا شبه هیبریدها، موثرتر خواهد بود.

Alfalfa, Forage yield, Inbreeding depression, Selfing and Vigour., بنیه گیاه, پس روی خویش آمیزی, خودباروری, عملکرد علوفه و یونجه.