علی شعبانی - استادیار بخش مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فسا، فسا، جمهوری اسلامی ایران
حجت اله کشاورز - دانشجوی سابق کارشناسی، دانشگاه فسا، فسا، جمهوری اسلامی ایران
عبدالرسول زارعی - استادیار بخش مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فسا، فسا، جمهوری اسلامی ایران

در اکثر حوزه های کشور که فاقد ایستگاه اندازه گیری رسوب می باشند برآورد میزان فرسایش و رسوب با استفاده از مدلهای مبتنی بر شرایط ویژه حوزه های کشور ضروری است. در این مطالعه به مقایسه دو مدل MPSIAC و EPM جهت برآورد فرسایش و رسوب حوزه زکیان شهرستان سپیدان پرداخته و مناسب ترین مدل سازگار با وضعیت حوزه ارائه شده است. مدل MPSIAC وضعیت فرسایش و رسوب را بر حسب شدت و ضعف نقش ۹ عامل محیطی مشتمل بر زمین شناسی، خاک شناسی، اقلیم، رواناب، توپوگرافی، پوشش زمین، کاربری اراضی، وضعیت فعلی فرسایش و فرسایش رودخانه ای و حمل رسوب بررسی می کند. در مدل EPM نیز با درنظر گرفتن نقش ۴ عامل ضریب شدت فرسایش، ضریب کاربری اراضی، شیب متوسط و ضریب حساسیت سنگ و خاک به فرسایش وضعیت فرسایش پذیری حوزه تعیین می شود. مقدار فرسایش و رسوب خروجی برآورد شده حوزه توسط مدل MPSIAC به ترتیب ۵۲۰۱/۳۳ و ۳۷۱۲/۵۶ تن بر سال بوده است، اختلاف بین رسوب برآورد شده این دو مدل ۱۷۶۲/۲۵ تن در سال می باشد که با توجه به فرسایش ناچیز حوزه این اختلاف معنی دار می باشد. متوسط فرسایش حوزه ۳/۷۸ و متوسط رسوب خروجی حوزه ۲/۷۰ تن بر هکتار بر سال بدست آمده است. در مدل EPM مقدار فرسایش و رسوب خروجی حوزه به ترتیب ۱۰۰۹۹/۴ و ۵۴۷۴/۸۱ تن بر سال برآورد شده و متوسط فرسایش حوزه ۷/۳۴ و متوسط رسوب خروجی حوزه ۳/۹۸ تن بر هکتار بر سال بدست آمده است. کلاس فرسایشی حوزه توسط مدل MPSIAC در کلاس فرسایشی کم و توسط مدل EPM در کلاس متوسط قرار گرفت. با توجه به پژوهش صورت گرفته مدل MPSIAC نتایج قابل قبول تری را نسبت به مدل EPM ارائه می کند.

فرسایش، رسوب، کلاس فرسایشی، MPSIAC، EPM