جواد نوری اظهر
پرویز احسان زاده

تبیین رابطه احتمالی بین شاخص های فیزیولوژیک رشد و عملکرد گیاه زراعی، در مدیریت تولید گیاهان زراعی حائز اهمیت می باشد. بدین منظور پژوهشی در سال ۱۳۸۳، با پنج هیبرید ذرت شامل سینگل کراس های ۷۰۴، ۷۰۰، ۶۴۷، ۶۰۴ و ۳۰۱ به صورت دو آزمایش جداگانه، هر کدام در قالب یک طرح بلوک کامل تصادفی با ۴ تکرار، یکی در محیط بدون تنش (آبیاری پس از۷۰ میلی متر تبخیر) و دیگری در محیط تحت تنش خشکی (آبیاری پس از ۱۰۵ میلی متر تبخیر) در اصفهان به اجرا در آمد. تراکم ۹۵۰۰۰ بوته در هکتار (فاصله روی ردیف ۱۵ و بین ردیف ۷۰ سانتی متر) استفاده شد. تنش خشکی اثر معنی داری بر صفات حداکثر شاخص سطح برگ (LAImax)، دوام سطح برگ (LAD)، دوام سطح برگ در مرحله خطی رشد (LADLinear)، دوام سطح برگ از گرده افشانی تا رسیدگی فیزیولوژیک (LADs-m) و روز تا کاکل دهی به جای گذاشت. نتایج به دست نشان داد که هم بستگی مثبت و معنی داری بین سرعت رشد محصول طی مرحله خطی (CGRLinear) با LAImax، LAD، LADLinear و LADs-m وجود داشت. عملکرد بیولوژیک هم بستگی مثبت معنی داری با LAImax و LADs-m نشان داد. هم بستگی مثبت و بسیار معنی داری بین عملکرد و اجزای عملکرد شامل تعداد بلال در بوته، تعداد دانه در بلال، تعداد دانه در متر مربع و هم چنین شاخص برداشت به دست آمد که در این بین، تعداد دانه در متر مربع بیش ترین هم بستگی را با عملکرد دانه نشان داد. CGRLinear و LAImax هم بستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه نشان دادند. در نهایت می توان نتیجه گرفت که اگرچه افزایش LAImax منجر به افزایش CGRLinear و در نتیجه افزایش تولید ماده خشک می گردد، اما با عنایت به آن که هم بستگی معنی داری بین تولید ماده خشک و شاخص برداشت وجود نداشت، ظاهرا در ژنوتیپ های مورد مطالعه و در شرایط مطالعه حاضر، تسهیم زیست توده به بخش اقتصادی عملکرد کل، ضرورتا با وضعیت LAI این ژنوتیپ ها هم روند نمی باشد.

Zea mays, LAI, LAD, CGR,Yield., ذرت، شاخص سطح برگ، دوام سطح برگ، سرعت رشد محصول، عملکرد