احمد کریمی
محمد معزاردلان
مهدی همائی
عبدالمجید لیاقت
فایز رئیسی

کودهای شیمیایی در کشور عمدتا به روش پخش سطحی مصرف می گردند. مصرف کودهای شیمیایی مطابق این روش، زمان کافی را برای انجام واکنش های هدررفت فراهم نموده و سرانجام از قابلیت جذب آنها توسط ریشه گیاه می کاهد. به این دلیل در بیشتر موارد افزایش عملکرد همگام با افزایش کود مصرفی نیست. کود- آبیاری نقشی مهم در افزایش کارایی مصرف آب و کود دارد. هدف از این پژوهش، بررسی اثر کود- آبیاری بر کارایی مصرف کود در آفتابگردان با استفاده از سیستم آبیاری قطره ای- نواری بود. این آزمایش در خاکی با بافت سطحی رسی سیلتی و در قالب طرح کاملا تصادفی با دو فاکتور مقدار آب آبیاری در چهار سطح (۶۰، ۸۰، ۱۰۰ و ۱۲۰ درصد نیاز آبی محاسبه شده بر اساس تخلیه رطوبتی خاک ) و مقدار کود شیمیایی در پنج سطح (شاهد، ۶۰، ۸۰، ۱۰۰ و ۱۲۰ درصد توصیه کودی بر اساس آزمون خاک ) در سه تکرار به اجرا درآمد. ترکیب کودی توصیه شده به صورت ۴۰۰ کیلوگرم اوره، ۵۰ کیلوگرم کلرور پتاسیم، ۵۰ کیلوگرم فسفات دی آمونیم، ۳۰ کیلوگرم سولفات آهن، ۳۰ کیلوگرم سولفات منگنز، ۵۰ کیلوگرم سولفات روی، ۳۰ کیلوگرم سولفات مس، و ۳۰ کیلوگرم اسید بوریک در هکتار بود. در تمامی تیمارها به جز تیمارهای شاهد، کل کودهای موجود در ترکیب توصیه کودی، بر اساس سطح کودی، مورد مصرف قرار گرفتند. کودهای ازت و پتاسیم در ۵ نوبت و با فواصل ۱۴ روز و کودهای دارای عناصر کم مصرف در ۴ نوبت با فواصل ۱۴ روز در طی فصل رشد مصرف گردید. نتایج نشان داد که کارایی مصرف کود تحت تاثیر میزان آب آبیاری، مقدار کود مصرفی و اثر متقابل هر دو عامل قرار می گیرد. تیمارهای آبیاری اثر معنی داری در سطح ۱% بر کارایی مصرف کودها در تولید دانه و ماده خشک کل دارند. به طور کلی نتایج نشان داد که با افزایش مقدار آب مصرفی کارایی مصرف ازت، فسفر و پتاسیم در تولید ماده خشک کل افزایش می یابد. در حالی که در تولید دانه با افزایش مقدار آب مصرفی کارایی مصرف ازت افزایش و کارایی مصرف فسفر و پتاسیم کاهش می یابد. نتایج کارایی مصرف ازت، فسفر و پتاسیم به صورت اثر تجمعی آنها نیز نشان داد که بین تیمارهای آبیاری، کارایی مصرف تجمعی آنها تفاوت معنی دار در سطح آماری ۱% وجود دارد. هم چنین نتایج نشان داد که تیمارهای کودی اثر معنی داری در سطح ۱% بر کارایی مصرف کودها در تولید دانه و ماده خشک کل دارند. از طرف دیگر مشخص گردید که با افزایش میزان مصرف کود کارایی مصرف کودها کاهش می یابد. در بین تیمارهای کودی، کارایی مصرف تجمعی آنها تفاوت معنی دار در سطح آماری ۱% نشان داد. نتایج کارایی مصرف ازت، فسفر و پتاسیم به صورت اثر تجمعی آنها نیز نشان داد که با افزایش مقدار کود مصرفی، کارایی مصرف کودها به صورت تجمعی در تولید دانه و ماده خشک کاهش می یابد. مقایسه کارایی مصرف ازت، فسفر و پتاسیم نشان می دهد که کارایی مصرف K>N>P است.

Fertigation, Fertilizer use efficiency, Sunflower, Tape irrigation., آبیاری قطره ای- نواری، آفتابگردان، کارایی مصرف کود، کود- آبیاری