علی جعفری ملک آبادی
مجید افیونی
سید فرهاد موسوی
اردشیر خسروی

در چند دهه اخیر، مصرف کودهای نیتروژن دار بدون توجه به آثار آنها بر ویژگی های خاک ها، محصولات کشاورزی و آلودگی محیط زیست، به طرز چشم گیری افزایش یافته است. هدف از انجام این پژوهش بررسی غلظت نیترات و توزیع و تغییرهای آن در آب های زیرزمینی مناطق کشاورزی، صنعتی و شهری بخشی از استان اصفهان می باشد. به منظور انجام این پژوهش، ۷۵ حلقه چاه در مراکز مهم کشاورزی، صنعتی و شهری اصفهان، نجف آباد، شهرضا، نطنز و کاشان انتخاب و نمونه برداری از آب به مدت ۵ ماه (دی ۱۳۷۹ تا اردیبهشت ۱۳۸۰) و با فواصل زمانی یک ماه انجام شد. نتایج به دست آمده نشان داد که غلظت نیتروژن نیتراتی در آب های زیرزمینی اکثر مناطق مورد بررسی در مقایسه با حد استاندارد (۱۰ میلی گرم در لیتر) قابل توجه بوده و آلودگی نیتراتی باید در شمار جدی ترین مسایل کشاورزی پایدار و بهره برداری از منابع آب زیرزمینی این مناطق قرار گیرد. میانگین غلظت نیتروژن نیتراتی در آب چاه های مختلف از ۰۳/۱ تا ۷۸/۵۰ میلی گرم در لیتر(معادل ۶۴/۴ تا ۵/۲۲۸ میلی گرم در لیتر نیترات) متغیر بود. میانگین غلظت نیتروژن نیتراتی در آب های زیرزمینی مناطق نجف آباد، شهرضا، اصفهان و نطنز و کاشان به ترتیب ۵۶/۱۷، ۶/۱۴، ۰۴/۱۶ و ۲۴/۸ میلی گرم در لیتر بود و ۵/۹۵، ۱۰۰، ۸۴ و۳/۳۳ درصد از کل چاه های این مناطق دارای غلظت نیترات بیشتر از حد استاندارد بودند. البته فراوانی غلظت نیترات درمناطق مختلف، متفاوت بود. بیشترین غلظت نیتروژن نیتراتی در آب های زیرزمینی منطقه کشاورزی جنوب شهر نجف آباد (۶/۶۴ میلی گرم در لیتر) مشاهده شد. بیشترین آلودگی نیترات در اکثر نواحی مربوط به مناطق کشاورزی بود و مناطق صنعتی و شهری در رتبه های بعدی قرار داشتند. میانگین غلظت نیترات در آب های زیرزمینی تمام مناطق مورد مطالعه شهری، صنعتی و کشاورزی استان، به جز مناطق شهری نطنز و کاشان، بیشتر از حد استاندارد بود. غلظت نیترات در آب های زیرزمینی اکثر مناطق مورد بررسی روند افزایشی نسبت به زمان داشته و بیشترین غلظت نیترات مربوط به اسفندماه ۱۳۷۹ و فروردین ماه ۱۳۸۰ بوده است.

Pollution, Nitrogen, Environment, Standard level, Nitrate., آلودگی، نیتروژن، محیط زیست، حد استاندارد