عباس رضایی زاد
بهمن یزدی صمدی
محمدرضا احمدی
حسن زینالی

به منظور تعیین روابط میان عملکرد و اجزای آن، تجزیه هم بستگی ها، و پی بردن به آثار مستقیم و غیرمستقیم صفات گوناگون بر عملکرد، تعداد ۲۴۰ ژنوتیپ سویا در سال زراعی ۷۷-۱۳۷۶ در مزرعه آموزشی و پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران در چارچوب طرح بدون تکرار آگمنت بررسی گردید. نتایج نشان داد که شمار دانه در بوته دارای بیشترین ضریب هم بستگی مثبت و معنی دار (۹۲/۰=r) با عملکرد دانه در بوته می باشد، و بعد از آن صفات عملکرد بیولوژیک بوته و شمار غلاف در بوته قرار داشتند (به ترتیب با ۸۶/۰=r و ۶۷/۰=r). از نتایج رگرسیون گام به گام معلوم شد که شمار دانه در بوته، وزن صد دانه و شمار دانه در غلاف سه صفت سهیم در عملکرد هستند، ولی نتایج علیت مشخص کرد که فقط دو صفت از سه صفت یاد شده (شمار دانه در بوته و وزن صد دانه) برای گزینش از اهمیت چشم گیری برخوردار می باشند. تجزیه رگرسیون گام به گام دوباره بدون در نظر گرفتن متغیر شمار دانه در بوته انجام گرفت، و از نتایج آن معلوم شد که شمار غلاف در بوته، وزن صد دانه، ارتفاع بوته و شمار روز از کاشت تا ۹۰% رسیدن، در عملکرد سهیم هستند. تجزیه علیت این بار نشان داد که بخش عمده هم بستگی ارتفاع بوته و شمار روز از کاشت تا ۹۰% رسیدن با عملکرد دانه، مربوط به اثر غیرمستقیم آنها از طریق متغیرهای دیگر است. در این پژوهش مشخص گردید که سه متغیر شمار دانه در بوته، وزن صد دانه و شمار غلاف در بوته اثر زیادی بر عملکرد دانه دارند، و در برنامه های اصلاحی سویا باید مدنظر قرار گیرند.

Soybean, Path analysis, Correlation coefficient, Yield components., سویا، تجزیه علیت، ضرایب همبستگی، اجزای عملکرد