سیدفرهاد موسوی
محمد نکویی مهر
محمد مهدوی

با توجه به اهمیت هیدروگراف واحد در پیش بینی سیلاب رودخانه ها و به دلیل آن که استخراج هیدروگراف واحد در یک حوضه مستلزم داشتن هیدروگراف سیلاب و هیتوگراف ریزش باران همزمان آن می باشد، متخصصین هیدرولوژی برای مناطقی که فاقد چنین داده های هیدروکلیماتولوژی هستند استفاده از روشهای هیدروگراف واحد مصنوعی را معقول دانسته اند. از این رو تحقیقاتی در حوضه آبخیز سد زاینده رود (زیر حوضه پلاسجان) انجام گرفت تا قابلیت کارایی هیدروگراف های واحد مصنوعی (اشنایدر، SCS و مثلثی) در ارزیابیهای هیدرولوژیک آزمون گردد. برای این منظور، هیدروگراف های واحد طبیعی و مصنوعی فوق الذکر با استفاده از مجموعه داده های مورفولوژیکی، باران سنجی و هیدرومتری حوضه و توسل به تجزیه و تحلیل هیدرولوژیک تعیین شد و سه روش ساخت هیدروگراف واحد مصنوعی نسبت به هیدروگراف های واحد طبیعی (مشاهده ای) حوضه مورد مقایسه و بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که روشهای مثلثی و SCS تطابق بهتری نسبت به روش اشنایدر در ساخت شکل هیدروگراف واحد و تبعیت از آهنگ تغییرات هیدروگراف واحد معرف حوضه دارند، لیکن در اکثر موارد میزان حداکثر دبی لحظه ای را نسبت به مقدار مشاهده شده بیشتر نشان می دهند. لذا توصیه می شود در این حوضه آبخیز مقدار عدد ثابت در فرمول برآورد حداکثر دبی لحظه ای در این روشها از ۰۸۳/۲ به ۷۴/۱ کاهش یابد. اگرچه روش اشنایدر در برآورد دبی حداکثر لحظه ای نسبت به روشهای SCS و مثلثی از نوسان بیشتری برخوردار می باشد، اما دارای دبی اوج محاسبه شده نزدیک تر به مقادیر مشاهده شده است. به طور کلی پس از اصلاح فرمول برآورد حداکثر دبی لحظه ای در روشهای SCS و مثلثی، می توان گفت که برای ساخت هیدروگراف واحد مصنوعی در این حوضه، روشهای مثلثی، SCS و اشنایدر از اولویت اول تا سوم برخوردارند.

Unit hydrograph, Flood hydrograph, Rainfall hyetrograph, Synthetic unit hydrograph, Snyder method, SCS method, Triangular method, Zayandehrud-dam watershed, هیدروگراف واحد، هیدروگراف سیلاب، هیدروگراف معرف ،هیتوگراف بارندگی، هیدروگراف واحد مصنوعی، روش اشنایدر، روش SCS، روش مثلثی، حوزه آبخیز سد زاینده رود.