سید صادق موسوی - College of Agric., Shahrekord Univ., Shahrekord, Iran.
بهروز شیران - College of Agric., Shahrekord Univ., Shahrekord, Iran.
علی ایمانی - Seed and Plant Improv. Instit., Karaj, Iran
سعداله هوشمند - College of Agric., Shahrekord Univ., Shahrekord, Iran.
اسماعیل ابراهیمی - College of Agric., Shiraz Univ., Shiraz, Iran.

  زود گلدهی در ژنوتیپ­های بومی و سرمازدگی و در نتیجه آن کاهش شدید تولید، از مشکلات عمده تولیدکنندگان بادام در اغلب سال ها است. لذا درک صحیح از ویژگی های ایجاد مقاومت جهت دستیابی به ارقام مقاوم به سرما با عملکرد بالا و بازارپسندی خوب از اهداف عمده به نژادی بادام بشمار می­رود. در این پژوهش طی یک بررسی مزرعه­ای از بین ۴۰ ژنوتیپ، چهار ژنوتیپ متفاوت از نظر زمان گلدهی و مقاومت به سرما، شامل دیرگل حساس ( Sh۱۲ )، میان گل تا دیرگل مقاوم ( H )، زود گل مقاوم ( G۱۹ ) و میان گل حساس ( D۹۹ ) انتخاب شد و برخی شاخص های فیزیولوژیکی مرتبط با سرمازدگی در نمونه­ های تهیه شده در مرحله شکوفایی کامل، در شرایط کنترل شده مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد ژنوتیپ زود گل G۱۹ و ژنوتیپ میان گل D۹۹ به ترتیب دارای کمترین و بیشترین میزان سرمازدگی بودند. در اغلب موارد میزان قندهای محلول و هم چنین مقدار عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم در ژنوتیپ های مقاوم به طور معنی داری بیش از ژنوتیپ های حساس بود. هم بستگی بین میزان سرمازدگی با قندهای محلول، میزان عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم منفی و معنی­دار بود که می تواند بیانگر نقش این ویژگی ها در تحمل به سرما باشد. درحالی که این هم بستگی با شاخص نشت یونی مثبت و معنی­دار بود. در نمودار بای­پلات میزان قندهای محلول، مقدار عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم با ژنوتیپ­های مقاوم به سرما و نیز میزان سرمازدگی و نشت یونی با ژنوتیپ­های حساس به سرما در یک راستا بودند. تجزیه خوشه­ای برمبنای این ویژگی ها به درستی ژنوتیپ­های حساس و مقاوم را در گروه های جداگانه قرار داد. لذا ضمن این­که می­توان از این ویژگی ها در شناسایی ژنوتیپ­های مقاوم استفاده نمود، بهره گیری از ژنوتیپ های H و G۱۹ در اصلاح ژنتیکی تحمل به سرما و ایجاد ارقام جدید در بادام قابل توصیه است.

Almond, Frost damage, Resistance to frost indices, Soluble sugars., بادام, سرمازدگی, شاخص های تحمل به سرما, قندهای محلول