محسن معتمدی - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد شیروان، دانشگاه آزاد اسلامی، شیروان، ایران
محمدرضا محمدزاده رهنی - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد شیروان، دانشگاه آزاد اسلامی، شیروان، ایران
علی شیعه علی - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد شیروان، دانشگاه آزاد اسلامی، شیروان، ایران

مرحله تحقیقات مقدماتی مجزا از جلسه دادرسی به معنی انجام مجموعه اقدامات از طرف قاضی یا افراد منصوب او برای کشف حقیقت و تهیه و فراهم آوردن مدارک و مستندات لازم است؛ از نظر فقه اسلام در دعاوی حقوقی و مدنی وظیفه ارائه مدارک و مستندات بر عهده طرفین دعوی و به خصوص مدعی بوده و بنابراین وجود مرحله تحقیقات مقدماتی منتفی خواهد بود؛ لیکن در دعاوی کیفری و جرایم وضع به گونه ای دیگر است؛ زیرا در امور کیفری متهم به دنبال فرار از بار اتهام بوده و لذا وظیفه تحقیقات در زمینه جرم واقع شده و تهیه مدارک و مستندات جرم برعهده عوامل قضایی نظیر قاضی، دادستان یا ضابطین قضایی است؛ لذا فرض مرحله تحقیقات مقدماتی در امور کیفری و جرایم بسیار محتمل و نزدیک به واقع و ضروری به نظر می رسد. نتایج حاصل از از این مقاله نشان می دهد که از نظر فقه شیعه؛ در دعاوی کیفری نیز به مانند دعاوی حقوقی مرحله تحقیقات مقدماتی وجود ندارد؛ و بنابراین اقدامات مورد بحث در این مرحله مانند بازداشت موقت، شکنجه برای اقرار و ... نیز وجود نخواهد داشت؛ برخی اهل سنت نیز با شیعه موافق بوده لیکن برخی دیگر مرحله تحقیقات مقدماتی را تجویز کرده و حتی شکنجه برای گرفتن اقرار از متهم را پذیرفته اند؛ که این نظر با توجه به منطق و روش دین مبین اسلام بسیار بعید به نظر می رسد

اسلام، تحقیقات مقدماتی، دعاوی حقوقی، دعاوی کیفری، بازداشت موقت، شکنجه