سعیده کشاورز - استادیار گروه علوم زمین، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته، کرمان، ایران

در سالهای اخیر تعیین ویژگی‎های دگرشکلی مانند دما در کمربندهای کوهزایی مورد توجه قرار گرفته است. در این نوشتار دمای دگرشکلی در مجموعه دگرگونی سه‎قلاتون با استفاده از شاخص‎های پتروفابریکی مانند سامانه‎های بازبلورش کوارتز و فلدسپار، الگوی محور c- کانی کوارتز، زاویه بازشدگی اندازه‎گیری شده است. مجموعه دگرگونی سه‎قلاتون در شرق نیریز در استان فارس، بخشی از کمربند دگرگونی سنندج- سیرجان است. اندازه‎گیری محور نوری کوارتز در نمونه‎های جهت‎دار در این منطقه نشان داد که غالبا محورc-کوارتز در فاصله بین محور Z و Y بیضوی کرنش نهایی تمرکز یافته است. سامانه‎های بازبلورش مانند مهاجرت مرز دانه و چرخش ریزدانه در کانی کوارتز و فلدسپارها دیده می‎شوند و دمایی در محدوده ۴۰۰-۵۵۰ درجه سانتی‎گراد را نشان می‎دهند. وجود ریزساختارهای دمای بالا همراه با ریزساختارهای دمای پایین مانند برآمدگی مرز دانه در کوارتز و وجود فلدسپارهایی با ساختارهای قفسه کتابی در نمونه‎های مورد مطالعه نشان دهنده وقوع دو فاز دگرگونی است که نشان می‎دهد پیشرفت دگرشکلی در مراحل پایانی با کاهش دما همراه بوده است. همچنین زاویه باز شدگی کمربندهای محور نوری کوارتز اندازه گیری شده بین ۶۸ تا۸۰ درجه متغیر است که با استفاده از این ریزدماسنج دمای۵۰± ۶۱۰-۴۹۰ درجه سانتی‎گراد تخمین زده می­شود. نتایج بدست آمده تطابق خوبی را با فعالیت  سامانه‎های لغزش و تمرکز محورهای c- کوارتز نشان می‎دهند. این نتایج نشان دهنده رخداد دگرشکلی در شرایط رخساره شیست سبز- آمفیبولیت در کمربند دگرگونی سنندج-سیرجان است.

کلیدواژه ها: دمای دگرشکلی, محور c -کوارتز, ریزساختارها, سامانه‎های باز بلورش, زاویه بازشدگی