فیض اله علی پناه - دانشجوی دکتری تخصصی روانشناسی عمومی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
احمد کربلائی محمد میگونی - استادیار، گروه روانشناسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
حسین رضابخش - استادیار، گروه روانشناسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
صادق تقی لو - استادیار، گروه روانشناسی، واحد آستارا، دانشگاه آزاد اسلامی، گیلان، ایران

مقدمه: یکی از رنج های مربوط به تعاملات زوجین، آزار عاطفی است که با مشکلات روانی همراه است. هدف این پژوهش مقایسه اثربخشی زوج درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد (با استفاده از مفهوم بندی طرحواره ای) و زوج درمانی گاتمن بر آزار عاطفی در روابط زوجین بود. روش: این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل تمام زوج هایی بودکه در بهار ۱۳۹۸ به مرکز مشاوره رازی در شهر کرج مراجعه کردند. با روش نمونه گیری در دسترس، ۳۰ زوج انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل (هر گروه ۱۰ زوج) گمارده شدند. شرکت­کنندگان در هر سه گروه، با استفاده از مقیاس آزار عاطفی در مراحل پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری ارزیابی شدند. یافته­ ها: نتایج تحلیل واریانس آمیخته نشان داد که بین میانگین نمره های دو گروه در مراحل پس آزمون و پیگیری، تفاوت معنادار وجود دارد. زوج درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد با استفاده از مفهوم بندی طرحواره ای همه مولفه های آزار عاطفی را (۰.۰۱>p)  کاهش داد. زوج درمانی گاتمن نیز مولفه های آزار کلامی/  انتقاد) (۰.۰۱>p)  و مولفه های غفلت/ کناره گیری و سلطه گری را در سطح (۰.۰۱>p) کاهش داد. تفاوت اثر دو روش درمانی بر هیچ یک از مولفه های آزار عاطفی معنادار نبود. نتیجه­ گیری: هر دو روش درمانی اثربخش بوده اند و می توان از آنها برای کاهش آزار عاطفی زوجین استفاده کرد.    

آزار عاطفی, درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد, زوج درمانی گاتمن, مفهوم بندی طرحواره ای