مجتبی روستائی - گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
احمد پوراحمد - گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
نفیسه مرصوصی - گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
اسماعیل علی اکبری - استادگروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

توسعه شهری مبتنی بر ترکیب کاربری­ها، رویکرد جدیدی برای نظم­بخشیدن و استفاده بهینه از فضای کالبدی و همچنین دستیابی به پایداری به­ویژه در فرایند بازآفرینی بافت های فرسوده ناکارآمد شهری به­شمار می آید. هدف از پژوهش حاضر بررسی همبستگی بین کاربری ترکیبی و شاخص های پایداری در بافت های فرسوده ناکارآمد محلات است. در نوشتار پیش رو پس از ارزیابی میزان کاربری ترکیبی به­وسیله مدل­های آنتروپی، مقیاس دسترسی و آماره کانونی، با استفاده از تکمیل پرسش­نامه و بهره­گیری از نرم­افزار اس.پی.اس.اس.، میزان پایداری بافت های فرسوده ناکارآمد و همچنین همبستگی میان کاربری ترکیبی و پایداری بافت های هدف پژوهش محاسبه شده است. یافته­های پژوهش بیانگر آن است که میزان کاربری ترکیبی در محلات مورد مطالعه از توزیع یکسانی برخوردار نبوده و ازنظر پایداری نیز، تمامی بافت­های فرسوده ناکارآمد، در وضعیت پایین­تر از حد متوسط پایداری قرار داشته و ناپایدار به­شمار می­روند؛ همچنین یافته های بخش سوم پژوهش بیانگر آن است که بین میزان ترکیبی­بودن کاربری­های محلات و شاخص­های پایداری (مشارکت، تنوع و غنای بصری) رابطه و همبستگی مثبت وجود دارد و برعکس، با افزایش کاربری ترکیبی، پایداری در شاخص­های (همبستگی و تعامل اجتماعی، سرزندگی، دسترسی، سرسبزی، تعلق مکانی، امنیت، حمل و نقل، کیفیت مسکن و کیفیت محیط) کاهش یافته است. نتایج نهایی پژوهش نشان­دهنده آن است که میزان ترکیبی­بودن کاربری­ها می­تواند بر سطح پایداری بافت­های فرسوده ناکارآمد در محلات تاثیرگذار باشد؛ اما ارتباط درونی شاخص­های پایداری با همدیگر، نوع ترکیب و کیفیت کاربری­های محدوده بافت فرسوده و بافت های اطراف، می­تواند جهت­های پایداری بافت­های فرسوده ناکارآمد را مشخص کند.

کاربری ترکیبی, بازآفرینی, توسعه پایدار, بافت فرسوده ناکارآمد, منطقه هجده تهران