منا عچرش کریمی - دانشجوی دکتری اقتصاد پولی، دانشکده اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز
حسن فرازمند - دانشیار دانشکده اقتصاد، دانشگاه شهید چمران اهواز
ابراهیم انواری - دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز

رابطه بین بازارهای تک محموله­ای و آتی و چگونگی ارتباط علی بین این دو بازار از جمله موضوعات مهمی است که مشخص شدن آن، در برنامه­ریزی فعالان این دو بازار و پیش­بینی قیمت­های آینده یک دارایی پایه تاثیر بسزایی دارد. در این تحقیق کارکرد کشف قیمت در ارتباط بین بازار تک محموله­ای نفت ایران و  بازار آتی نفت وست تگزاس اینترمدیت بررسی شده است. به این منظور از آزمون علیت خطی مبتنی بر معادلات VECM و آزمون علیت غیرخطی تودا یاماموتو و نیز داده­های ماهانه شامل قیمت تک محموله­ای نفت ایران و قیمت آتی­های یک تا سه ماهه بازار نفت جهانی (WTI) طی بازه زمانی دسامبر ۲۰۰۲ تا ژانویه ۲۰۱۸ بهره گرفته شده است. نتایج نشان می­دهد که علیت گرنجری خطی و غیرخطی از بازار تک محموله­ای نفت ایران به سمت بازار آتی نفت جهانی بوده است و عکس آن صادق نیست. این یافته موید نقش مسلط بازار تک محموله­ای نفت ایران در کشف قیمت بازار آتی نفت جهانی می­باشد. بنابراین عملکرد کشف قیمت مورد انتظار برای بازار آتی نفت WTI تحقق نیافته است. با توجه به نتایج توابع واکنش ناشی از الگوی VAR، بازار آتی WTI بازاری پیرو بوده و بازار تک محموله نفت ایران نیز بازاری پیشرو در انتقال نوسانات قیمتی می­باشد.

بازار تک محموله­ای, بازار آتی, کارکرد کشف قیمت, علیت خطی, علیت غیر خطی تودا-یاماموتو. طبقه­ بندی JEL: C۲۲؛ G۱۳؛ G۱۵؛ Q۴۰