حیدر عزیزی - استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات چغندرقند، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران.

تنوع زیستی بخش مهمی از دارایی های ارزشمند طبیعت است که بسیاری از نیازهای انسان را تامین و حفظ و تداوم حیات را در برابر مخاطرات زیست محیطی تضمین می نماید. تنوع زیستی یا تنوع حیات به مفهوم تنوع ژنتیکی، گونه ای و اکوسیستمی است که در حقیقت کل تنوع های موجود در شبکه های حیاتی جهان را در بر می گیرد و عامل کلیدی در بقای هر اکوسیستم است. به دلیل انقراض گونه های گیاهی و جانوری، تغییرات اقلیمی، آلودگی هوا، پیشرفت در فن آوری و صنعت، توسعه زمین های کشاورزی و شهری و تغییر نگرش انسان نسبت به گونه ها و اکوسیستم ها، تنوع زیستی برای محققان به موضوع بسیار جذابی تبدیل شده است. بیشتر مطالعات تنوع زیستی بر تنوع گونه ها متمرکز شده است، در حالیکه تنوع زیستی جنبه جامع تری دارد. طبق یافته های محققان، با حفظ و استفاده از تنوع زیستی می توان مشکلات غذایی را در بسیاری از نقاط جهان رفع نمود، در ریشه کن کردن فقر گام های اساسی برداشت، تا حد زیادی از مهاجرت های بی رویه جلوگیری به عمل آورد، صنعت گردشگری را در بسیاری از نقاط جهان رونق بخشید و ... که یقینا این موارد در توسعه پایدار اثربخش و مهم خواهند بود. تنوع زیستی کشاورزی زیر مجموعه ای از تنوع زیستی است، اما زیر مجموعه ای مهم و استثنایی، از دیگر مباحث مهمی که امروزه به همراه تنوع زیستی در کشاورزی مطرح می شود، بحث پایداری است که می توانند مکمل یکدیگر باشند. به عبارتی، حفظ تنوع زیستی کشاورزی، پیش شرط نیل به کشت بوم های پایدار است. در این مقاله مروری، ابتدا تعاریف و مفاهیم تنوع زیستی و نقش آن در توسعه کشاورزی پایدار و تامین امنیت غذایی ارائه می شود و سپس چالش ها و فرصت های جدید مورد بحث قرار می گیرد.

امنیت غذایی، تغییرات اقلیمی، تنوع زیستی، کشاورزی و محیط زیست