محمود ویسی - استادیار دانشگاه مذاهب اسلامی
راضیه صادقی - کارشناس ارشد فقه مقارن و حقوق خصوصی اسلامی دانشگاه مذاهب اسلامی

انتقال نطفه پس از مرگ همگام با پیشرفت تکنولوژی و دست یابی به روشهای نوین کمک باروری از جمله مسائل مستحدث و نوین پزشکی محسوب می شود. در این شیوه، پزشک با استفاده از گامت متوفی مبادرت به باروری شخص بازمانده می نماید. مشهور فقهای امامیه و اهل­ سنت با بهره گیری از ادله اجتهادی، مبنای اصلی مشروعیت یا عدم مشروعیت این عمل را بقا یا عدم بقای رابطه زوجیت پس از مرگ برشمرده اند و بر اساس آن، قائل به جواز یا حرمت عمل مذکور شده اند. فارغ از حلیت و حرمت عمل مذکور، آنچه در این میان محل تامل است، تعیین وضعیت نسب کودک حاصل از انتقال نطفه پس از مرگ می باشد که به لحاظ تاثیر به سزای آن بر حقوق مالی و غیرمالی مترتب بر چنین کودکی نظیر: ارث، نفقه، حضانت، ولایت، محرمیت و... حائز اهمیت است. بر همین اساس، نگارنده در مقام بررسی حکم شرعی موضوع فوق از دیدگاه مذاهب اسلامی، با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای و اتخاذ رویکرد تحلیلی توصیفی به این نتیجه دست یافته است که نظر به عدم تاثیر جواز یا حرمت عمل مذکور در صدق عناوین نسبی و هم چنین تکوینی بودن این رابطه، فرزند تولدیافته پس از مرگ والدین واجد نسب شرعی بوده و از آثار و احکام ناشی از آن بهره مند است.

نطفه, انتقال نطفه, نسب, مرگ, زوجیت