شاهین خلیلیان - Ph.D. student of Architecture, Department of Architecture, Faculty of Architecture and Design, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran
فریبا البرزی - Assistant Professor of Architecture, Department of Architecture, Faculty of Architecture and Design, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran
جمال الدین سهیلی - assistant Professor of Architecture, Department of Architecture, Faculty of Architecture and Design, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran

توجه به مجتمع های مسکونی موجب شده است تا امروزه دسترسی به مسکن مناسب و استاندارد به عنوان یکی از شاخص های توسعه به شمار ‍آید، از مهمترین مقوله های مرتبط به شهرک های مسکونی کیفیت محیط می باشد. در همین راستا ضرورت توجه به مولفه های کیفیت محیط همچون؛ کارایی موجب گردید تا پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل تناسبات فضاهای سبز، دسترسی و سرپوشیده بر مولفه کارایی کیفیت محیط شهرک های مسکونی، تلاش نماید تا ضمن بررسی وضعیت موجود، زمینه شناخت، برنامه ریزی و طراحی مطلوب تر را برای برنامه‍‍ریزان و طراحان این عرصه فراهم سازد. روش تحقیق، ترکیبی از توصیفی تحلیلی، پیمایشی و شبه آزمایشی از نوع شبیه سازی است. داده های مربوط به نمونه های پژوهش با شیوه پیمایشی و سایر داده ها با استفاده از منابع مکتوب و مطالعات اسنادی به دست آمدند و ابزارهای گرد آوری داده ها با توجه به اهداف پژوهش مبتنی بر نقشه هایGIS  و خروجی های نرم افزار AutoCAD ۲۰۱۸ می باشند و شبیه سازی یا مدل سازی در نرم افزار  Revit Architectural ۲۰۱۸انجام گردید و سپس در نرم افزارExcel ۲۰۱۳  بررسی و تحلیل تناسبات با کمک خروجی های شبیه سازی شده و نقشه های دوبعدی و سه بعدی انجام گردید و با روش منطق فازی در نرم افزارMatlab ۲۰۱۶  تحلیل صورت پذیرفت و جامعه نمونه بر اساس شیوه نمونه گیری طبقه ای فضاهای باز و سرپوشیده استخراج و شهرک های مسکونی انتخاب شده در ناحیه ششم منطقه پنج تهران و شهرک های مسکونی همچون آپادانا، اکباتان فاز دو، اکباتان فاز یک و سه می باشند. این مقاله با هدف شناسایی نقش تناسبات فضاهای باز و سرپوشیده شهرک های مسکونی بر ارتقای کیفیت محیط، شامل کارایی با استفاده از روش منطق فازی چند معیاره ممدانی مورد تجزیه تحلیل قرارگرفت. پس از تجزیه تحلیل داده ها نتایج بررسی نسبت های فضایی در سه نمونه شهرک مسکونی ناحیه ششم منطقه پنج تهران با مولفه کارایی کیفیت محیط نشان می دهند که تنها با کاهش نسبت توده (فضاهای سرپوشیده) و افزایش نسبت فضا (فضاهای دسترسی و سبز) نمی توان به افزایش مولفه های کیفیت محیط دست پیدا کرد، بلکه افزایش مولفه های کیفیت محیط در ارتباط مستقیم با رعایت تناسبات فضایی بین نسبت های توده و فضا می باشند.  

Spatial proportions, Residential town, fuzzy logic, performance, تناسبات فضایی, شهرک مسکونی, منطق فازی, کارایی