شیوا خسروی - دانشجوی دکترای عمران- مهندسی و مدیریت منابع آب، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان
سعید رئوفی نسب - مدیر عامل شرکت تولید و بهره برداری سد و نیروگاه دز
سیدمحمد موسوی - مدیر پایداری شرکت تولید و بهره برداری سد و نیروگاه دز
منوچهر دیانت - رییس گروه اندازه گیری و نظارت بر پایداری شرکت تولید و بهره برداری سد و نیروگاه دز
احسان فرتوت اهوازی - رییس گروه عمران شرکت تولید و بهره برداری سد و نیروگاه دز

رسوب گذاری در مخازن سدها باعث کاهش حجم مفید مخزن و عمر سدها می گردد. همچنین ورود رسوبات به مجاری آببر، به تجهیزات و تاسیسات آسیب وارد نموده و باعث اختلال در روند بهره برداری از سدها میگردد. این معضل در سد دز باعث تنزل حجم مخزن از ۳/۳ میلیارد متر مکعب به حدود ۲/۶ میلیارد متر مکعب شده است و سالانه به طور متوسط حدود ۱۵/۸ میلیون مترمکعب رسوب به مخزن وارد میشود. هیدروساکشن یکی از تکنیکهای جدید و موثر برای تخلیه رسوب از مخازن سدها میباشد که تاثیر بسزای ی در کاهش حجم رسوب سدها داشته است. به منظور کاهش رسوب سد دز، طرح انتقال مخلوط آب و رسوب بدین صورت ارائه شده است که رسوبات انباشته شده در مخزن، خصوصا رسوبات نزدیک به دهانه ورودی پاورتونل با روش هیدروساکشن و از طریق تونلی به طول ۹ کیلومتر به دره مجاور منتقل شده و در پشت یک سد خاکی ذخیره میگردد. رسوبات منتقل شده به عنوان ماده اولیه در صنایع مختلف از جمله تولید آجر، کاشی، سرامیک، سفال و ...، غنی سازی زمینهای کشاورزی و از آب آن برای کشاورزی منطقه و تغذیه سفره آب زیرزمینی استفاده میگردد، در این طرح انرژی لازم جهت عملیات انتقال مخلوط آب و رسوب از طریق اختلاف ارتفاع سطح آب مخزن و سطح دهانه خروجی پای ین دست تامین میگردد و نیاز به صرف انرژی برق نمیباشد. در این مطالعه امکانپذیری انتقال مخلوط آب و رسوب به روش هیدروساکشن با برنامه محاسبات هیدرولیک رسوب RESCON ارائه شده توسط بانک جهانی مورد بررسی قرار گرفته است و برنامه با اعمال خصوصیات رسوب سد دز و شرایط سد باز نویسی شده است. نتایج برنامه نشان میدهد که در ارتفاع های مختلف تراز مخزن در طول سال آبی، میتوان طراحی بهینه سیستم هیدروساکشن سد دز را انجام داد که دارای راندمان قابل توجهی از انتقال رسوب سد دز باشد.

انتقال رسوب، سد دز، هیدروساکشن، برنامه .RESCON