علی گنجعلی - دانشیار، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
سید موسی موسوی کوهی - استادیار، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران
عبدالله بیک خورمیزی - دانشجوی دکترای فیزیولوژی گیاهی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
سید وجیه الله حسینی - کارشناس ارشد فیزیولوژی گیاهی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

دو آزمایش مستقل به­صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. در آزمایش اول سطوح رژیم رطوبتی شامل صفر، ۲-، ۴-، ۶-، ۸- و ۱۰- بار بر جوانه­زنی بذور برنج با سه سطح پیش­تیمار شامل بدون پیش­تیمار (شاهد)، هالوپرایمینگ با کلریدکلسیم و هیدروپرایمینگ مورد بررسی قرار گرفت. در آزمایش دوم بذرهای پیش­تیمارشده مشابه آزمایش اول, در گلدان­های حاوی ماسه کشت و پنج رژیم رطوبتی شامل شاهد (ظرفیت زراعی), ۲۰، ۴۰، ۶۰ و ۸۰ درصد ظرفیت زراعی بر روی آن­ها اعمال شد. پس از ۲۸ روز، برخی از صفات مورفوفیزیولوژیک اندازه­گیری شد. نتایج آزمایش اول نشان داد که رژیم­های مختلف رطوبتی، صفات جوانه­زنی را به­طور منفی تحت تاثیر قرار داد. پرایمینگ بذر سبب بهبود سرعت و درصد جوانه­زنی بذر، وزن خشک ساقه­چه و ریشه­چه در برخی از رژیم­های رطوبتی شد. کاربرد هیدروپرایمینگ نتایج بهتری را نسبت به هالوپرایمینگ نشان داد. در آزمایش دوم سطوح پایین رطوبتی به­صورت معنی­داری ارتفاع نشاء، وزن خشک بخش هوایی، سطح برگ، سطح و قطر ریشه، محتوای نسبی آب و شاخص پایداری غشا را کاهش داد. در این شرایط استفاده از پرایمینگ تاثیر مثبتی بر صفات فوق نداشت، ولی مقاومت روزنه­ای و میزان کلروفیل برگ را افزایش داد. نتایج این ازمایش نشان داد که هم در شرایط بدون تنش و هم در سطوح پایین رطوبتی،کاربرد پرایمینگ (به­خصوص هیدروپرایمینگ) تاثیر مثبت و معنی­داری بر صفات مرتبط با جوانه­زنی بذر برنج دارد.

پیش تیمار بذر, سرعت جوانه زنی, رشد رویشی, ظرفیت زراعی, محتوای نسبی آب