مسعود یقینی - دانشیار دانشکده مهندسی راه آهن، ایران، تهران، دانشگاه علم و صنعت ایران،
روژین وفایی - کارشناسی دانشکده مهندسی راه آهن، ایران، تهران، دانشگاه علم و صنعت ایران،
آرش سلطان پور اشنوئی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده مهندسی راه آهن، ایران، تهران، دانشگاه علم و صنعت ایران،

حمل بار با راه آهن، ارزان ترین و ایمن ترین شیوه برای صاحبان بار از گذشته تا به امروز بوده است. با این وجود صاحبان بار تمایل به حمل کالاهای خود با جاده را دارند. صنعت ریلی کشور می تواند با شناخت دقیق از مهمترین مبادی و مقاصد، مهم ترین کالاها و مشتریان و نوع و میزان بار آنها، میزان سهم خود را در رقابت با حمل و نقل جاده ای افزایش دهد.در این پژوهش، به تحلیل داده ای بارنامه های شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران به منظور خوشه بندی و طبقه بندی صاحبان بار پرداخته شده است. برای این منظور تعداد بیش از یک میلیون اطلاعات مربوط به بارنامه های صادر شده در سال ۱۳۹۸ انتخاب شده است. برای تحلیل این اطلاعات از تکنیک خوشه بندی استفاده شده است و مراحل حل آن بر اساس الگوریتم means-K و مدل RFM انجام شده است. با توجه به نتایج خوشه بندی، تعداد بهینه ۴ گروه اصلی برای مشتریان در نظر گرفته شده است؛ مشتریان بزرگ، مشتریان ارزشمند، مشتریان کم ارزش و مشتریان بی علاقه و فرسوده. سیاست های صنعت حمل و نقل ریلی کشور باید به گونه ای باشد که درصد مشتریان بزرگ و ارزشمند آن در مقایسه با دیگر گروه های مشتریان بیشتر باشد و همچنین مشتریان بی علاقه و فرسوده دوباره جذب این صنعت بشوند و تبدیل به مشتریانی وفادار و ارزشمند گردند؛ چرا که درآمد اصلی شرکت راه آهن و شرکت های حمل کننده کالا از سمت مشتریان بزرگ و ارزشمند آن تامین می شود.نتیجه این تحقیق بر شناسایی صاحبان بار و نوع و میزان کالای آنان در راستای تلاش بر حفظ مشتریان ارزشمند و جذب مشتریانی که میتوان آنها را از مشتریان کم ارزش و معمولی به مشتریان بزرگ و ارزشمند تبدیل کرد، اثرگذار می باشد. در نهایت، میزان سود و درآمد راه آهن و شرکت های حمل کالا که به عنوان شرکای تجاری راه آهن در نظر گرفته شده اند، بیشتر می شود.

راه آهن جمهوری اسلامی ایران؛ بارنامه؛ داده کاوی؛ خوشه بندی