امین حق نژاد - دکترای اقتصاد
محبوبه فراهتی - استادیار اقتصاد دانشگاه سمنان

شناخت ماهیت ارتباط علی میان مصرف انرژی و رشد اقتصادی یکی از مهم­ترین و بحث برانگیزترین موضوعات در حوزه اقتصاد انرژی است که در چهار دهه اخیر توجه ویژه محققان و سیاست­گذاران این حوزه را به خود جلب کرده است. این مطالعه با در نظر گرفتن بخش سایه اقتصاد، علیت گرنجری میان مصرف انرژی، رشد اقتصادی (رسمی) و رشد اقتصاد سایه را برای ایران بررسی می کند. بدین منظور، رویکرد خودرگرسیونی با وقفه توزیعی (ARDL) برای تجزیه و تحلیل داده­های سری زمانی مربوط به دوره ۱۳۹۴-۱۳۵۵ به­کار گرفته شده است. نتایج حاصل از آزمون­های هم­انباشتگی و برآورد مدل­های تصحیح خطا نشان می­دهند که در هر دو افق زمانی کوتاه­مدت و بلندمدت، یک ارتباط علی دوطرفه مثبت میان مصرف انرژی و رشد اقتصادی (رسمی) وجود دارد که فرضیه بازخورد را تایید می­کند. علاوه بر این، در هر دو افق زمانی کوتاه­مدت و بلندمدت، علیت گرنجری یک­طرفه مثبت از رشد اقتصاد سایه به مصرف انرژی و علیت گرنجری یک­طرفه منفی از رشد اقتصاد سایه به رشد اقتصادی (رسمی) برقرار است. یافته­های این پژوهش دلالت­های سیاستی مهمی برای مدیریت مصرف انرژی و بهبود رشد اقتصادی دارند.

رشد اقتصادی, مصرف انرژی, اقتصاد سایه, رویکرد ARDL, علیت گرنجری طبقه بندی JEL: O۴۷, Q۴۱, O۱۷, C۲۲