جواد طاهرپور - استادیار اقتصاد نظری، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی
حجت الله میرزائی - استادیار دانشکده اقتصاد علامه طباطبایی
یونس خداپرست - دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی
صادق رضایی - دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه تهران

با شیوع ویروس کرونا کشورهای صادرکننده نفت مانند ایران، به دلیل وابستگی بالا به درآمدهای نفتی، از کانال کاهش قیمت نفت و درآمدهای ارزی متاثر شده و با کسری بودجه مواجه شده اند. به منظور بررسی اثر شیوع ویروس کرونا بر بودجه دولت در اقتصاد ایران، از منطق سناریوسازی با استفاده از روش شوارتز و تحلیل ساختاری (نرم افزار میک مک) بهره گرفته شده است. در این مطالعه، دو پیشران کلیدی "قیمت نفت" و "شیوع ویروس کرونا" تعیین و با توجه به این پیشران ها چهار سناریو طراحی شدند. بررسی ها نشان می دهد که اگر افزایش قیمت نفت (وجه اول سناریوی ۱ و ۴) محقق شود، دولت تا حدودی می تواند به اهداف درآمدی خود در بودجه سال ۱۳۹۹ نزدیک شود. با این حال، در سناریوی ۱، شیوع کرونا مفروض بوده که در این صورت، افزایش هزینه های حمایتی و کاهش شدید درآمدهای مالیاتی ناشی از تعطیلی کسب و کارها، می تواند کسری بودجه را تا حدود ۸۹/۷۸ هزار میلیارد تومان افزایش دهد. حال آنکه در سناریو ۴ که با فرض کنترل شیوع ویروس طراحی شده، کاهش شدید درآمدهای مالیاتی و افزایش هزینه های حمایتی منتفی است و برآورد می شود که کسری بودجه دولت در حدود ۸۵/۶۴ هزار میلیارد تومان باشد. در سناریوی ۲ و ۳ نیز که قیمت نفت کاهش می یابد، درآمدهای ارزی دولت افت کرده اما این افت اگر با شیوع ویروس کرونا همراه باشد (سناریو ۲) می تواند کسری بودجه را به میزان قابل ملاحظه ای افزایش دهد (حدود ۴۹/۸۳ هزار میلیارد تومان). حال آنکه در سناریوی ۳، بخشی از این کسری بودجه به دلیل عدم افزایش هزینه هایی حمایتی ناشی از کنترل ویروس کرونا کاهش می یابد. پیشنهاد می شود دولت برای کاهش کسری بودجه، روش های جبران کسری بودجه از طریق فروش اوراق در بازار بدهی، مولد سازی دارایی ها و فروش سهام دولتی در شرکت های بورسی و غیربورسی را مورد بررسی قرار دهد و کم هزینه ترین آنها را انتخاب نماید و از اسقراض از بانک مرکزی و پولی نمودن کسری بودجه دوری کند.

ویروس کرونا, بودجه دولت, درآمدهای نفتی. طبقه بندیJEL: H۱۲, H۳۰, H۵۱, H۶۲