فاطمه صادق لی - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گلستان، گلستان، ایران
وحید رویانی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گلستان ، گلستان، ایران

تصور ایجاد جامعه­ای آرمانی و تبدیل موقعیت موجود به شرایط مطلوب در ادوار گوناگون، توجه اندیشمندان مختلف را به خود جلب کرده است. رویای ساخت اجتماعی فارغ از هر عیب و نقص، در آثار بزرگانی چون افلاطون و فارابی به چشم می­خورد. هدایت چنین جامعه­ای از منظر افلاطون بر عهده فیلسوفان و از دیدگاه فارابی بر عهده حکیمی است که بین شریعت و حکمت پیوند ایجاد کرده باشد. فارابی برای رئیس مدینه خود هفت ویژگی برمی­شمرد که مهمترین آنها ارتباط با عالم معنا و دریافت وحی است. در میان شعرا نیز گاه کسانی چون فردوسی و نظامی به چشم می­خورند که چنین دغدغه­های آرمان­گرایانه­ای داشته و اندیشه­های خود در این باره را در شعرشان بازتاب داده­اند. فردوسی آنچنان که از شاهنامه برمی­آید شاهان آرمانی ایران باستان را به عنوان الگویی شایان توجه برای حاکمان عصر خود مطرح نموده است. مقایسه این خصوصیات با رئیس مدینه فاضله فارابی، نشان می­دهد که ویژگی های مشترک والبته وجوه افتراقی بین شاه و رئیس مدینه وجود دارد. نویسندگان در این مقاله، سعی در نمایاندن این وجوه اشتراک و افتراق دارند.

فارابی, فردوسی, رئیس مدینه فاضله, شاه مطلوب, جامعه آرمانی